Antykoncepcja dla mężczyzn

Prezerwatywa

Prezerwatywa to wykonana najczęściej z lateksu osłona, którą zakłada się na penisa. Powinna ona w pełni zakryć prącie, stanowiąc tym samym barierę dla plemników, które nie będą mogły przedostać się do dróg rodnych kobiety.

Prezerwatywy są najpowszechniejszą metodą antykoncepcji stosowaną w Polsce. Jest to jednocześnie jedyny mechaniczny środek antykoncepcji męskiej. Są skutecznym środkiem antykoncepcyjnym, pod warunkiem, że są używane poprawnie - w takim wypadku chronią przed ciążą nawet w 98%. W typowym użyciu skuteczność prezerwatyw wynosi ok. 82%. Stosowanie prezerwatyw jest jedyną metodą (obok prezerwatyw dla kobiet), która pozwala zapobiegać chorobom przenoszonym drogą płciową.

Oprócz prezerwatyw lateksowych dostępne są także wersje wykonane z poliizoprenu lub poliuretanu, które mogą być stosowane przez osoby uczulone na lateks. Dostępnych jest wiele rodzajów środków, które mogą różnić się od siebie grubością, a także dodatkowymi walorami (np. dodane substancje smakowe i zapachowe, płyny plemnikobójcze, wypustki lub substancje opóźniające wytrysk).

Zalety

Prezerwatywa to obecnie jedyna, powszechnie dostępna metoda antykoncepcji męskiej. W zasadzie nie istnieją przeciwwskazania do jej stosowania, z wyjątkiem uczulenia na lateks (dla osób nadwrażliwych są stworzone prezerwatywy poliizoprenu lub poliuretanu). Prezerwatywy są łatwo dostępne, można je nabyć bez recepty w aptekach, drogeriach, na stacjach benzynowych, w hipermarketach a nawet kioskach. Dodatkowo w niektórych miejscach znaleźć można automaty z prezerwatywami.

Jest to nieinwazyjna, bezpieczna dla zdrowia metoda antykoncepcji. Jej dodatkową zaletą jest fakt, że chroni ona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym przed wirusem HIV, dlatego też zalecana jest mężczyznom, którzy często zmieniają partnerki seksualne.

Dodatkową zaletą tej formy antykoncepcji dla mężczyzn może być fakt, że istnieją prezerwatywy ze specjalnym żelem przedłużającym wytrysk, które mogą być pomocne dla cierpiących z powodu przedwczesnego wytrysku. Co więcej, dla mężczyzn, których prącie jest szczególnie wrażliwe na dotyk, już sam fakt używania dodatkowej osłonki w postaci lateksowej prezerwatywy, może pozwolić przedłużyć stosunek.

Prezerwatywy stosuje się podczas stosunku, mogą więc być dobrym rozwiązaniem dla mężczyzn, którzy nie współżyją regularnie. Są uznawane za skuteczną metodę antykoncepcji - jeśli zostaną poprawnie użyte zapobiegają ciąży nawet w 98%.

Wady

Prezerwatywy wykazują niższą skuteczność antykoncepcyjną niż metody hormonalne oraz wkładki domaciczne dostępne dla kobiet. Dodatkowo często zdarzają się błędy podczas zakładania i stosowania prezerwatyw, które powodują znaczne osłabienie ich skuteczności. Źle założona prezerwatywa, może się zsunąć lub pęknąć, co spowoduje przedostanie się plemników do dróg rodnych kobiety i może prowadzić do zapłodnienia.

Dla niektórych wadą tej formy antykoncepcji jest konieczność nakładania prezerwatywy przed każdym stosunkiem. Może to zaburzyć spontaniczność zbliżenia, doprowadzić do spadku podniecenia (zarówno dla mężczyzny, jak i jego partnerki) i osłabienia erekcji. Ponadto dla niektórych osób stosowanie prezerwatyw powoduje zmniejszenie odczuwanej przyjemności.

Większość prezerwatyw jest wykonana z lateksu, który może wywołać reakcję alergiczną.

W przypadku stosowania prezerwatywy mężczyzna musi wycofać penisa z pochwy tuż po wytrysku, zanim erekcja osłabnie. Jeżeli pacjent ma problemy z utrzymaniem erekcji podczas stosunku, prezerwatywa może się zsunąć.

Stosowanie prezerwatyw

Prezerwatywy mogą być stosowane przez większość mężczyzn. Zaleca się je przed wszystkim pacjentom, którzy często zmieniają partnerki seksualne oraz których partnerki nie mogą lub nie chcą stosować antykoncepcji hormonalnej.

Należy pamiętać, że prezerwatywa musi być przechowywana w oryginalnym opakowaniu, w temperaturze pokojowej. Zbyt wysoka temperatura może ją uszkodzić, dlatego np. nie należy nosić jej długi czas w portfelu. Jeśli opakowanie jest uszkodzone lub minęła data ważności produktu, nie należy jej używać.

Podczas otwierania opakowania prezerwatywy należy uważać, aby jej nie uszkodzić. Wypustka, która znajduje się na końcu prezerwatywy powinna znajdować się na górze. Należy ścisnąć za wypustkę i nałożyć prezerwatywę na czubek penisa, rozwijając do dołu. Prezerwatywa powinna pokrywać całe prącie (aż do jego nasady), nie może być za ciasna, ani za luźna. Należy pamiętać, że istnieją różne rozmiary prezerwatyw (wybór odpowiedniej jest kluczowy dla jej skuteczności).

Bezpośrednio po wytrysku należy wyprowadzić członek z pochwy (zanim erekcja osłabnie). Prezerwatywę trzeba przytrzymać u nasady prącia i zdjąć z członka z dala od narządów rodnych kobiety.

Co zrobić jeśli prezerwatywa pęknie lub zsunie się z penisa?

Jeśli dojdzie do pęknięcia lub zsunięcia prezerwatywy podczas stosunku, a mężczyzna ejakuluje wewnątrz partnerki lub w pobliżu jej narządów intymnych istnieje bardzo duże ryzyko zajścia w ciążę. W takiej sytuacji zalecane jest jak najszybsze zastosowanie tabletki po stosunku lub wkładki domacicznej, która również uznawana jest za środek z grypy antykoncepcji awaryjnej.

Wazektomia

Wazektomia jest chirurgiczną metodą antykoncepcji męskiej. Podczas zabiegu lekarz przecina albo blokuje nasieniowody, co skutkuje niepłodnością. To najskuteczniejsza dostępna metoda antykoncepcji dla mężczyzn - ryzyko zapłodnienia jest mniejsze niż 0,1%.

Należy pamiętać, że wazektomia jest permanentną metodą antykoncepcji, jej odwrócenie jest możliwe, ale bardzo skomplikowane i nie we wszystkich przypadkach skuteczne. Dlatego też zabieg przeznaczony jest wyłącznie dla mężczyzn, którzy są przekonani, że nie chcą w przyszłości mieć dzieci.

Zalety

Wazektomia jest najskuteczniejszą metodą antykoncepcji męskiej. Po zabiegu ryzyko zapłodnienia w zasadzie nie występuje. Zabieg wykonuje się jednorazowo i zazwyczaj jest on skuteczny na całe życie. Nie trzeba więc na co dzień pamiętać o antykoncepcji. Nie ma też niebezpieczeństwa popełniania błędu w stosowaniu (jak np. w przypadku prezerwatyw).

Zabieg nie ma wpływu na funkcjonowanie organizmu ani jakość życia seksualnego. Ryzyko komplikacji po zabiegu jest niewielkie. Mężczyzna doświadcza orgazmów tak jak wcześniej i dalej dochodzi do wytrysków, z tymże w ejakulacie nie znajdują się plemniki. Zabieg nie powoduje spadku poziomu testosteronu i nie ma wpływu na libido.

Przed zabiegiem mężczyzna ma możliwość oddania nasienia do banku spermy. Będzie mógł z niego skorzystać, jeśli w przyszłości zmieni zdanie i będzie chciał mieć dziecko.

Wady

Zabieg wazektomii wykonuje się na stałe, jest to więc metoda przeznaczona jedynie dla mężczyzn, którzy są pewni, że nie chcą mieć w przyszłości dzieci. Istnieje co prawda możliwość przywrócenia płodności, jednak zabieg ten jest bardzo skomplikowany, drogi i nie zawsze skuteczny.

Wazektomia nie jest skuteczna od razu po zabiegu. Jeszcze przez ok. 8-12 tygodni po operacji plemniki mogą znajdować się w płynie ejakulacyjnym, dlatego konieczne jest stosowanie prezerwatyw. Współżycie bez dodatkowych zabezpieczeń można rozpocząć dopiero w momencie, którym badania wykażą, że w ejakulacie nie ma już plemników.

Wazektomia jest stosunkowo droga, dlatego nie jest dostępna dla wszystkich mężczyzn. Cena zabiegu wynosi ok. 2000 zł. Można go wykonać tylko w prywatnych klinikach.

Po zabiegu pacjent może odczuwać ból i dyskomfort. Ryzyko komplikacji jest mało prawdopodobne, niemniej nie można wykluczyć ich wystąpienia. W niezwykle rzadkich przypadkach może dojść do samoistnego połączenia nasieniowodów i przywrócenia płodności.

Zabieg wazektomii

Zabieg wazektomii polega na podcięciu lub zablokowaniu kanalików przewodzących plemniki do ejakulatu. Dzięki temu staje się on "jałowy" i nie może zapłodnić kobiety. Zabieg ten nieskomplikowany i szybki. Wykonuje się go najczęściej w miejscowym znieczuleniu i trwa ok 15 minut.

Pierwsza technika wykonania wazektomii polega na chirurgicznym nacięciu moszny, które pozwala na dostęp do nasieniowodów. Następnie usuwa się ich fragmenty a zakończenia podwiązuje lub zamyka. Metoda ta wymaga założenia szwów po zabiegu.

Wazektomię można również wykonać nie nacinając moszny. Lekarz specjalnym urządzeniem (preparator typu mosquito) robi w niej niewielkie otwory, a następnie nacina nasieniowody i podwiązuje je lub zamyka. Zabieg wykonany tą techniką nie wymaga zakładania szwów.

Wady opisanych powyżej metod dla wielu par przewyższają ich zalety, dlatego dbanie o antykoncepcję bardzo często spoczywa na kobietach. Naukowcy wciąż poszukują metody antykoncepcyjnej dla mężczyzn, która byłaby równie skuteczna jak tabletki dla kobiet, odwracalna i nie powodowała nieprzyjemnych działań niepożądanych.

Tabletki antykoncepcyjne dla mężczyzn

Pigułki hormonalne

Tabletki antykoncepcyjne dla mężczyzn są wciąż w fazie badań, jednak ostatnie odkrycia naukowców wydają się być obiecujące. Naukowcy z University of Washington, próbują stworzyć pigułkę, która będzie podobnie jak te kobiece, zawierać 2 syntetyczne hormony: androgen (męski hormon płciowy) oraz progesteron (żeński hormon płciowy). Będzie się ją stosować codziennie, tak jak pigułki przeznaczone dla kobiet.

Nowa pigułka zawiera substancję znaną pod nazwą chemiczną jako undekanian dimetandrolonu (DMAU). Jak do tej pory tabletki przeszły już pierwsze badania na ludziach. W badaniu przeprowadzonym przez zespół prof. Stephanie Page wzięło udział 83 mężczyzn w wieku od 18 do 50 lat, którzy stosowali środek przez 28 dni. Według wyników badania męska pigułka antykoncepcyjna była bezpieczna przy codziennym stosowaniu. Ponadto obniżyła poziom hormonów w stopniu, który może być skuteczny jako środek antykoncepcyjny przy długoterminowym stosowaniu.

Nowy środek może okazać się przełomowy, bowiem dotychczas badane hormonalne preparaty antykoncepcyjne dla mężczyzn powodowały szereg działań niepożądanych. Między innymi przyczyniały się do wywoływania zapalenia wątroby. Ponadto, stosunkowo szybko były metabolizowane i wydalane, mężczyźni musieliby więc przyjmować tabletki co najmniej dwa razy dziennie.

W marcu 2018 roku naukowcy zadeklarowali prowadzenie dalszych badań nad pigułką DMAU. Tym razem do badania miała zostać włączona większa grupa mężczyzn (100) i mają one potrwać trzy miesiące.

Pigułki bez hormonów

Związek chemiczny, który może stać się substancją czynną przyszłych męskich pigułek, nazywany jest EP055. Substancja ta wiąże się z białkami nasienia znacznie spowalniając ogólną ruchliwość plemników. Zaletą tej metody jest brak wpływu na męskie hormony, co znacząco zmniejsza prawdopodobieństwo skutków ubocznych.

Do tej pory związek ten nie był jeszcze przyjmowany przez ludzi. Na razie przeszedł fazę badań na małpach. Podawano go dożylnie makakom w Oregon National Primate Research Center. Naukowcy w 30 godzin po wstrzyknięciu małpom substancji, stwierdzili, że ich plemniki nie wykazują ruchliwości. U małp nie pojawiły się również żadne niepożądane skutki uboczne. 18 dni po aplikacji leku, wszystkie samce wróciły do normalnej kondycji - ich plemniki były żywotne. Daje to nadzieję, że związek ten może okazać się bardzo skuteczną, odwracalną i całkowicie bezpieczną metodą antykoncepcji dla mężczyzn. Jednak na ostateczne wyniki badań oraz ich skuteczność u ludzi trzeba jeszcze poczekać. Obecnie naukowcy pracują nad podaniem związku małpom w formie pigułki. Następnie będą obserwować, czy po kryciu samice faktycznie nie zajdą w ciążę.

Żel antykoncepcyjny dla mężczyzn

Od ponad 10 lat trwają w Stanach Zjednoczonych badania nad żelem antykoncepcyjnym dla mężczyzn. Prowadzone są przez naukowców z Narodowego Instytutu Zdrowia. Produkt ma być stosowany miejscowo, aby zapobiec produkcji plemników. Co ciekawe nie będzie się go wcierać w okolice genitaliów, ale w ramiona.

W 2018 roku rozpoczęto fazę kliniczną badań nad środkiem, która ma potrwać około 4 lat. W badaniu uczestniczyć będzie ponad 400 par z USA, Wielkiej Brytanii, Włoch, Szwecji, Chile i Kenii. Jeśli po tym czasie środek okaże się skuteczny i bezpieczny, trafi do aptek w USA, a później prawdopodobnie także w Europie.

Żel antykoncepcyjny zawierać ma dwa syntetyczne hormony: testosteron i progesteron. Progestagen, nazywany żeńskim hormonem płciowym ma hamować wytwarzanie przez jądra testosteronu w ilości wystarczającej do wytwarzania plemników. Syntetyczny testosteron zawarty w żelu, będzie przeciwdziałać równowadze hormonalnej i skutkom ubocznym spowodowanym przez brak testosteronu, jednak nie spowoduje produkcji plemników.

Żel będzie się stosować codziennie, wcierając ilość ok. połowy łyżeczki na ramionach. Środek wysycha w ciągu minuty i wchłaniany jest przez skórę do krwioobiegu. Podobnie jak pigułki dla kobiet, należy go stosować codziennie, jednak wykazuje skuteczne działanie ok. 72 godziny, więc jednorazowe pominięcie aplikacji żelu nie powinno wpłynąć na jego działanie antykoncepcyjne.

Zastrzyki antykoncepcyjne dla mężczyzn

Badania nad zastrzykami hormonalnymi miały być przełomem w poszukiwaniu skutecznej antykoncepcji dla mężczyzn. Do 2012 roku prowadzono badania, podczas którym pacjentom podawano domięśniowo zastrzyki zawierające 200 mg enantanu noretysteronu w połączeniu z 1000 mg undekanianu testosteronu. Iniekcję powtarzano co 8 tygodni. Substancja okazała się skuteczna, partnerki pacjentów przyjmujących lek nie zachodziły w ciążę. Jednak badania musiały zostać przerwane.

Okazało się, że zastrzyki choć skuteczne, powodowały szereg skutków ubocznych. Do najczęstszych należały trądzik, ból w miejscu wstrzyknięcia, zwiększone libido i zaburzenia nastroju. Zaburzenia nastroju występowały często i były niekiedy bardzo poważne - prowadziły do depresji, a w jednym przypaku skończyły się samobójstwem pacjenta. Szczególny problem stanowił fakt, że działania skutków ubocznych zastrzyku nie można przerwać, dopóki zastrzyk nie przestanie działać.

Prowadzone obecnie przez prof. Stephanie Page badania nad substancją DMAU, obejmują nie tylko tabletki antykoncepcyjne zawierające tę substancję, ale również zastrzyki. Być może więc ta forma antykoncepcji będzie wkrótce dostępna również dla mężczyzn.