Prezerwatywy i inne metody antykoncepcji mechanicznej

Prezerwatywy męskie to najpowszechniej stosowana metoda antykoncepcji mechanicznej spośród metod antykoncepcji dostępnej dla mężczyzn. Najczęściej są one wykonane z cienkiego tworzywa lateksowego, choć czasami produkowane są z poliizoprenu lub poliuretanu. Dwie ostatnie opcje są dogodne dla osób uczulonych na lateks.

Prezerwatywy męskie uznawane są za skuteczny środek antykoncepcyjny, poprawnie stosowane zapewniają efektywność na poziomie 98%. Jest to także jedna z dwóch (obok prezerwatyw damskich) metod antykoncepcji, która zapewnia także ochronę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Jaka jest skuteczność prezerwatyw męskich?

Prezerwatywy męskie wykazują nieco niższą skuteczność niż preparaty hormonalne. Niemniej jednak są one najefektywniejszą barierową metodą antykoncepcji. Skuteczność środka (przy jego poprawnym stosowaniu wynosi 98%).

Niestety błędy w stosowaniu prezerwatyw mogą znacząco podwyższyć ryzyko zajścia w ciąże. Skuteczność przy typowym stosowaniu tego środka wynosi około 82%.

Komu i kiedy zalecane jest stosowanie prezerwatyw?

Prezerwatywy mogą być stosowane jako samodzielna metoda zapobiegania ciąży lub w połączeniu z innymi środkami antykoncepcyjnymi. Dzięki temu nie tylko wzmacnia się ochronę przed zapłodnieniem, ale także minimalizuje ryzyko zarażenia chorobami wenerycznymi.

Prezerwatywy są szczególnie zalecane osobom, które często zmieniają partnerów seksualnych lub żyją w stałych związkach, ale nie zostały poddane badaniom na obecność chorób wenerycznych - istnieje wtedy podwyższone prawdopodobieństwo zarażenia (należy pamiętać, że infekcje przenoszone drogą płciową nie zawsze wywołują objawy).

Prezerwatywy stanowią także dogodną alternatywę dla kobiet, które ze względów zdrowotnych nie mogą stosować antykoncepcji hormonalnej.

Jak prawidłowo stosować prezerwatywy?

• Przed zastosowaniem prezerwatywy upewnij się, że nie jest ona przeterminowana. Jeśli data ważności upłynęła, wyrzuć całe opakowanie do kosza na śmieci.
• Przed założeniem środka wytrzyj penis chusteczką, aby zminimalizować ryzyko przedostania się płynu preejakulacyjnego na zewnętrzną stronę prezerwatywy. Wydzielina, która wypływa z penisa w momencie podniecenia, może zawierać plemniki. Z tego powodu odradza się także wprowadzać niezabezpieczony członek do pochwy lub ocierać się nim o narządy intymne partnerki.
• Ostrożnie wyjmij prezerwatywę z opakowania ochronnego, uważając, aby nie uszkodzić jej paznokciami. Nie używaj w tym celu nożyczek ani zębów. Jeśli dojdzie do uszkodzenia prezerwatywy, wyrzuć ją do kosza na śmieci i sięgnij po kolejną.
• Upewnij się, że zbiorniczek na spermę (mała wypustka na końcu prezerwatywy) jest skierowany ku górze, tak żeby prezerwatywa rozwijała się do dołu.
• Nałóż prezerwatywę na czubek penisa, zaciśnij zbiorniczek, a następnie delikatnie rozwijaj prezerwatywę w stronę podstawy prącia.
• Jeśli prezerwatywa pokrywa członek od czubka do nasady penisa, nie wydaje się być za ciasna ani za luźna i nie widać w jej środku pęcherzyków powietrza, możesz rozpocząć stosunek.
• Wycofaj członek z pochwy zaraz po wytrysku, gdy penis wciąż znajduje się w stanie częściowej erekcji. Koniecznie przytrzymaj prezerwatywę u nasady penisa, a dopiero potem wyjdź z partnerki.
• Ściągaj prezerwatywę z dala od organów płciowych twojej partnerki, tak aby uniknąć ryzyka rozlania spermy w ich pobliżu.
• Zawiąż zużytą prezerwatywę na supeł lub zawiń ją w chusteczkę i wyrzuć do kosza na śmieci. Nie spłukuj jej w toalecie.

Jak uniknąć błędów obniżających skuteczność prezerwatywy?

• Zakładaj prezerwatywę zanim rozpoczniesz grę wstępną. Nie zbliżaj niezabezpieczonego penisa do narządów intymnych partnerki oraz nie umieszczaj go w pochwie. Pamiętaj, aby przed założeniem prezerwatywy dokładnie wytrzeć wydzielinę, która pod wpływem podniecenia zacznie wydobywać się z prącia. W preejakulacie mogą znajdować się plemniki, kontakt z tym płynem, może grozić zajściem w ciążę.
• Jeśli założysz prezerwatywę odwrotnie (czyli zbiorniczkiem skierowanym do czubka penisa), nie odwracaj jej, tylko wyrzuć do kosza i sięgnij po następną.
• Nie używaj lubrykantów na bazie oleju, gdyż mogą one spowodować uszkodzenie prezerwatywy. Zalecane są jedynie preparaty na bazie wody.
• Skonsultuj się z lekarzem, jeśli stosujesz jakiekolwiek leki miejscowe, na przykład kremy na grzybicę penisa. Te środki farmakologiczne również mogą doprowadzić do pęknięcia prezerwatywy.
• Nie stosuje tej samej prezerwatywy dwa razy – raz wykorzystana prezerwatywa nie nadaje się do ponownego użytku.
• Nie stosuj prezerwatywy jeśli jest przeterminowana, zbyt ciasna, zbyt luźna lub w jakikolwiek sposób uszkodzona.
• Kupuj prezerwatywy tylko w aptekach i renomowanych drogeriach. Środki antykoncepcyjne nabywane w kioskach czy innych sklepach mogą być nieprawidłowo przechowywane.

Co zrobić jeśli prezerwatywa pęknie lub zsunie się z penisa?

Jeśli dojdzie do pęknięcia lub zsunięcia prezerwatywy podczas stosunku, a mężczyzna ejakuluje wewnątrz partnerki lub w pobliżu jej narządów intymnych istnieje bardzo duże ryzyko zajścia w ciążę. W takiej sytuacji zalecane jest jak najszybsze zastosowanie tabletki po stosunku lub wkładki domacicznej, która również uznawana jest za środek z grypy antykoncepcji awaryjnej.

Wady i zalety prezerwatyw męskich

Zalety

Prezerwatywy mają wiele zalet. Przede wszystkim są tanie, proste w stosowaniu i łatwo dostępne. Można je zakupić w większości aptek i drogerii, a także w kioskach i innych sklepach wielobranżowych (choć nie zaleca się dokonywać tam zakupu ze względu na brak pewności co do poprawnego przechowywania).

Ta metoda antykoncepcji jest bardzo bezpieczna dla zdrowia - nie ingeruje w organizm i nie wywołuje ogólnoustrojowych skutków ubocznych. Jedynym przeciwwskazaniem do stosowania prezerwatywy jest uczulenie na materiał, z którego została ona wykonana (najczęstsza jest alergia na lateks).

Omawiany środek uznawany jest za skuteczną metodę zapobiegania ciąży. Poprawne stosowanie zapewnia ochronę na poziomie 98%. Ponadto prezerwatywy są jedyną metodą antykoncepcyjną, która zapewnia jednocześnie ochronę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Wady

Prezerwatywy (choć uznawane są za efektywna metodę zapobiegania ciąży) wykazują niższą skuteczność niż wkładka domaciczna czy preparaty hormonalne. Efektywność tej metody spada gwałtownie w przypadku jakichkolwiek błędów w stosowaniu. Choć korzystane z prezerwatyw nie jest skomplikowane, nieprawidłowości zdarzają się dosyć często. W konsekwencji prezerwatywa może m.in. pęknąć lub zsunąć się z penisa.

Ten środek antykoncepcyjny wymaga aplikacji przy każdym stosunku. Niektóry osoby czują się niekomfortowo zakładając prezerwatywę – prowadzi to u nich do spadku podniecenia seksualnego i może wywołać osłabienie erekcji.

Prezerwatywy mogą wywoływać reakcje uczuleniowe, osoby z alergią na lateks powinny rozważyć alternatywne metody antykoncepcji.

Damska prezerwatywa wykonana jest z poliuretanu (zazwyczaj pokrytego lubrykantem). Kształtem przypomina tradycyjną, męską prezerwatywę, jednak jej oba końce zakończone są elastycznymi pierścieniami. Jeden z nich ma za zadanie ułatwienie wprowadzenia środka do pochwy, a drugi zapobiega jego wypadnięciu.

Damska prezerwatywa została rozpowszechniona pod nazwą femidon.

Jaka jest skuteczność prezerwatywy dla kobiet?

Skuteczność damskich prezerwatyw jest niższa niż w przypadku ich męskiego odpowiednika. Przy prawidłowym stosowaniu wynosi ona 95%, a przy typowym użyciu 79%. Mimo to, femidon wciąż pozostaje jednym z najbardziej efektywnych mechanicznych środków zapobiegania ciąży.

Komu i kiedy zalecane jest stosowanie damskich prezerwatyw?

Prezerwatywy damskie są dogodną alternatywą dla osób uczulonych na lateks (z którego najczęściej wykonany jest ich męski odpowiednik) oraz niemogących (z przyczyn zdrowotnych lub innych) stosować środków hormonalnych.

Jak stosować damskie prezerwatywy?

• Przed zastosowaniem środka upewnij się, że jego opakowanie jest nienaruszone, a data ważności jeszcze nie upłynęła.
• Zanim zaczniesz korzystać ze środka podczas stosunku, powinnaś najpierw poćwiczyć zakładanie prezerwatywy. Pamiętaj jednak, żeby nie wykorzystać tego samego femidonu podczas ćwiczeń oraz w trakcie późniejszego współżycia.
• Delikatnie wyciągnij prezerwatywę z opakowania i upewnij się, że nie posiada ona żadnych defektów.
• Nałóż lubrykant na zewnętrzną część zamkniętego końca prezerwatywy. W celu ułatwienia aplikacji, można nałożyć większą ilość preparatu.
• Ściśnij palcami mniejszy pierścień prezerwatywy, a następnie umieść go w pochwie (przypomina to aplikację tamponu). Wsuwaj go tak głęboko, aż poczujesz, że dotarł do szyjki macicy.
• Poprawnie założona prezerwatywa nie powinna sprawiać dyskomfortu. Jeśli czujesz ją wewnątrz siebie lub jej dolna część wystaje za bardzo z twojego ciała, najprawdopodobniej zaaplikowałaś ją nieprawidłowo. Odległość zewnętrznego końca prezerwatywy od pochwy powinna wynosić około 2,5 cm.
• W przypadku niepoprawnego umieszczenia, prezerwatywę należy wyciągnąć, ponownie nałożyć na nią lubrykant i jeszcze raz wsunąć głęboko do pochwy.
• Gdy masz pewność, że prezerwatywa znajduje się na swoim miejscu, możesz rozpocząć stosunek. Umieszczając członek w pochwie, partner powinien zachować ostrożność i upewnić się, że penis wkładany jest bezpośrednio do wnętrza prezerwatywy (a nie pomiędzy femidon a pochwę).
• Po zakończonym stosunku delikatnie wyciągnij prezerwatywę z pochwy, zaciskając zewnętrzny pierścień.
• Zawiąż prezerwatywę na supeł lub owiń ją chusteczką i wyrzuć do śmieci. Nie spuszczaj jej w toalecie.

Jakie są wady i zalety damskich prezerwatyw?

Zalety

Choć są mniej popularne niż ich męski odpowiednik, prezerwatywy dla kobiet również mają dosyć wysoką skuteczność i chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Ponadto nie wpływają na poziom hormonów i nie wywołują ogólnoustrojowych skutków ubocznych. Nie są one wykonywane z lateksu, z tego powodu mogą być bezpiecznie stosowane przez osoby uczulone na to tworzywo.

W przeciwieństwie do męskich prezerwatyw, nie ma konieczności wycofywania członka zaraz po wytrysku – środek pozostanie na miejscu, nawet jeśli erekcja zaniknie. Ponadto istnieje możliwość założenia femidonu nawet na 8 godzin przed współżyciem.

Wady

Prezerwatywy damskie są w Polsce o wiele trudniej dostępne niż ich męskie odpowiedniki (nie można ich zakupić w każdej drogerii i aptece). Niektórym osobom może przeszkadzać fakt, że środek szeleści podczas stosunku, a jego założenie jest o wiele trudniejsze niż w przypadku tradycyjnych prezerwatyw. Ponadto ta metoda antykoncepcji powinna być stosowana równocześnie z lubrykantem. Może ona także powodować podrażnienia narządów intymnych, a nawet penisa partnera.

Skuteczność prezerwatyw damskich jest niższa niż prezerwatyw męskich (95% vs 98%), ponadto istnieje większe ryzyko popełnienia błędu w stosowaniu. Choć prezerwatywy damskie są grubsze i bardziej wytrzymałe od ich męskich odpowiedników, wciąż istnieje ryzyko pęknięcia podczas stosunku. Femidon może zostać także uszkodzony przez paznokieć podczas umieszczania w pochwie.

Gąbka antykoncepcyjna to okrągły przedmiot z niewielkim wgłębieniem pośrodku wykonany z pianki poliuretanowej i dodatkowo nasączony preparatem plemnikobójczym (benzalkonium lub nonoksynolem-9). Umieszcza się ja w pochwie bezpośrednio przed stosunkiem, co ma za zadanie odgrodzić plemnikom drogę do macicy. Gąbkę wyjmuje się po około 30 godzinach po stosunku, przy pomocy przymocowanej do niej tasiemki.

Jaka jest skuteczność gąbki antykoncepcyjnej?

Skuteczność gąbki dopochwowej jest wyższa w przypadku kobiet, które nigdy nie rodziły dzieci – wynosi ona około 91%. U pacjentek posiadających potomstwo, efektywność tej metody drastycznie spada (do około 80%).

Podane wartości to skuteczność w przypadku idealnego stosowania. Przy typowym użyciu gąbka antykoncepcyjna zapewnia ochronę przed ciążą na poziome 88% (u kobiet bezdzietnych) i 76% u pacjentek po porodzie.

Komu i kiedy zalecane jest stosowanie gąbki antykoncepcyjnej?

Ze względu na stosunkowo niską skuteczność (9 wg wskaźnika Pearla), gąbka dopochwowa nie jest często zalecanym środkiem antykoncepcyjnym. Może ona jednak być odpowiednia dla kobiet, które obawiają się skutków ubocznych antykoncepcji hormonalnej, nie chcą stosować męskich prezerwatyw (np. z powodu uczulenia na lateks) i mają problemy z zakładaniem damskiej prezerwatywy.

Gąbka antykoncepcyjna (ze względu na większą skuteczność) zalecana jest częściej kobiet, które nigdy nie rodziły dzieci.

Jak prawidłowo stosować gąbkę dopochwową?

• Aplikuj gąbkę tuż przed stosunkiem.
• Przed aplikacją umyj ręce i wyjmij gąbkę z opakowania ochronnego.
• Nasącz gąbkę czystą wodą (musi być całkowicie mokra, aby doszło do aktywacji środka plemnikobójczego).
• Chwyć gąbkę tak, aby była skierowana tasiemką do dołu i zagłębieniem do góry
• Przyjmij dogodną pozycję (może być taka sama, jak przy aplikacji tamponu).
• Ściśnij gąbkę, aby ułatwić jej wprowadzenie do pochwy, a następnie przy pomocy jednego palca wsuwaj ją głęboko jak tylko możliwe (najlepiej aż do samej szyjki macicy). Pamiętaj, że gąbka powinna być umieszczona tasiemką do dołu i zagłębieniem ku górze.
• Przesuń palcem po krawędzi gąbki antykoncepcyjnej, aby upewnić się, że szyjka macicy jest zakryta.
• Pozostaw gąbkę w pochwie na przynajmniej 6 – 12 godzin po stosunku, jednak nie dłużej niż 24 godziny.
• Po upływie określonego powyżej czasu, wyciągnij gąbkę, pociągając za przymocowaną do niej tasiemkę.

Wady i zalety prezerwatyw męskich

Zalety

Gąbka dopochwowa jest stosunkowo bezpieczna dla zdrowia, skutki uboczne stosowania doświadczane są bardzo rzadko. Ponadto aplikacja oraz wyciąganie środka z pochwy są bardzo łatwe i nie powinno przysparzać żadnych kłopotów (zwłaszcza kobietom, które stosują tampony).

Jedną z największych zalet gąbki antykoncepcyjnej jest brak konieczności wymieniania środka jeśli kobieta odbędzie więcej niż jeden stosunek w ciągu kilkunastu godzin od chwili aplikacji.

Wady

Niestety, skuteczność gąbki dopochwowej jest dość niska (9 wg wskaźnika Pearla), a materiał, z którego ją wykonano, może powodować reakcję alergiczną. U kobiet, które stosują gąbkę antykoncepcyjną, może wystąpić także zespół wstrząsu toksycznego. Ponadto środek (ze względu na jego małą popularność) jest trudno dostępny.

Aby gąbka dopochwowa zachowała swoja skuteczność, powinna pozostać w pochwie na przynajmniej 6 - 14 godzin po stosunku.

Diafragma (nazywana inaczej kapturkiem dopochwowym) to płytki, elastyczny, silikonowy kapturek, który umieszcza się głęboko w pochwie, tak aby przykrywał szczelnie szyjkę macicy. Jego średnica wynosi zazwyczaj 6 – 10 cm (rozmiar diafragmy najlepiej jest skonsultować z ginekologiem).

W celu zwiększenia skuteczności kapturka dopochwowego zalecane jest pokrycie go środkiem plemnikobójczym. Diafragma powinna zostać pozostawiona w pochwie przez około 6 – 8 godzin po stosunku.

Jaka jest skuteczność diafragmy?

Diafragma jest skuteczniejsza niż gąbka antykoncepcyjna – efektywność wynosi około 94% przy prawidłowym stosowaniu oraz 88% przy typowym użytkowaniu tego środka. W odróżnieniu do gąbki, skuteczność diafragmy nie jest uzależniona od tego, czy kobieta rodziła (jednak po porodzie pacjentka powinna skonsultować się z lekarzem w celu dobrania odpowiedniego rozmiaru kapturka).

Komu i kiedy zalecane jest stosowanie diafragmy?

Wskazania do stosowania diafragmy są bardzo podobne do tych w przypadku gąbki dopochwowej. Ze względu na stosunkowo niską skuteczność, środek ten zalecany jest jedynie tym kobietom, które z jakiś powodów nie chcą lub nie mogą stosować antykoncepcji hormonalnej, wkładki domacicznej czy prezerwatyw.

Jak prawidłowo stosować diafragmę?

• Diafragma może zostać założona do 2 godzin przed stosunkiem. Jeśli od założenia kapturka minęło więcej czasu, wyjmij go i pokryj ponownie środkiem plemnikobójczym.
• Przed założeniem diafragmy dokładnie umyj ręce.
• Pokryj brzegi diafragmy oraz jej wklęsłą część środkiem plemnikobójczym. Użyj około 1 łyżki stołowej preparatu.
• Przyjmij dogodną pozycję (na przykład taką jak przy aplikacji tamponu).
• Ściśnij diafragmę palcami, uważaj, żeby nie wyśliznęła ci się z rąk (środek plemnikobójczy tworzy śliską powłokę).
• Włóż kapturek do pochwy i przy pomocy palca wsuń tak głęboko, jak tylko możliwe. Diafragma powinna szczelnie zakrywać szyjkę macicy.
• Pamiętaj, że kapturek powinien być skierowany wypukłą stroną do dołu.
• Jeśli współżyjesz dwa razy w krótkim odstępie czasowym, nie wyciągaj diafragmy, tylko aplikuj dodatkową dawkę środka plemnikobójczego bezpośrednio do pochwy.
• Diafragma powinna pozostać w pochwie przez przynajmniej 6 godzin od chwili stosunku. Pamiętaj jednak, żeby wciągnąć ją przed upływem 24 godzin.

Wady i zalety diafragmy

Zalety

Diafragma (w związku z tym, że można założyć ją do dwóch godzin przed stosunkiem) nie przerywa (tak jak na przykład prezerwatywy) gry wstępnej. Dzięki temu stosunek może być bardziej spontaniczny. Inną zaletą jest możliwość wielokrotnego użycia środka, co niesie za sobą oszczędność kosztów.

Kapturek dopochwowy jest uznawany za bardzo bezpieczną metodę zapobiegania ciąży. Ryzyko doświadczenia poważnych skutków ubocznych jest minimalne.

Wady

Warto pamiętać, że ten środek antykoncepcyjny cechuje się dość niską skutecznością (nawet w połączeniu ze środkiem plemnikobójczym). Ponadto diafragma, pozostawiona na dłużej niż 24 godziny, może doprowadzić do zespołu wstrząsu toksycznego. Kapturek oraz środek plemnikobójczy mogą także wywoływać reakcje alergiczne.

Inną wadą tej metody antykoncepcji jest dostępność – środek nie jest bardzo popularny wśród Polek, zakupienie go może więc stanowić problem. Kapturek dopochwowy nie chroni także przed chorobami wenerycznymi.

Rozmiar diafragmy powinien być skonsultowany z lekarzem. Jeśli kobieta przytyje więcej niż 3 kg, urodzi dziecko, poroni lub przejdzie aborcję również powinna porozmawiać z ginekologiem na temat wielkości kapturka.

Wkładka wewnątrzmaciczna, popularnie nazywana spiralą, wykonana jest z miękkiego, elastycznego materiału o właściwościach plemnikobójczych. Ginekolog umieszcza ją w macicy. Środek ten cechuje się wysoką skutecznością (99,8%). Spirale usuwa się dopiero po upływie kilku lat. Stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej może doprowadzić do infekcji i nieprawidłowych krwawień. Metodę tę często odradza się kobietom, które nigdy nie rodziły.

Więcej na temat tej metody zapobiegania ciąży można dowiedzieć się na naszej stronie o spirali antykoncepcyjnej.

Skuteczność poszczególnych metod antykoncepcji mechanicznej (przy poprawnym i typowym użytkowaniu) została przedstawiona w poniższej tabeli.