Hirsutyzm

Hirsutyzm to dolegliwość dotykająca kobiety, która objawia się występowaniem nadmiernego owłosienia na nietypowych dla przedstawicielek płci żeńskiej obszarach ciała (na przykład na twarzy, klatce piersiowej czy brzuchu). Z tego powodu dolegliwość tą często określa się mianem nadmiernego owłosienia typu męskiego. Hirsutyzm najczęściej występuje na skutek zaburzeń hormonalnych.

Jakie rodzaje hirsutyzmu wyróżniamy?

We współczesnej medycynie wyróżnia się dwa rodzaje tej choroby:

• hirsutyzm idiopatyczny
• hirsutyzm wtórny

Dolegliwość pochodzenia idiopatycznego nie zagraża zdrowiu, jej przyczyną jest nadmierna wrażliwość mieszków włosowych na działanie hormonów, często bywa uwarunkowana genetycznie.

Hirsutyzm wtórny to odpowiedź organizmu na pewne dolegliwości zdrowotne - nadmierne owłosienie pojawia się wskutek zaburzeń gospodarki hormonalnej wywołanych zmianami chorobowymi (więcej na temat przyczyn można przeczytać poniżej).

Czy hirsutyzm to niebezpieczna dolegliwość?

Należy pamiętać, że nadmierne owłosienie bardzo często jest jedynie objawem innych dolegliwości. Przyczynami hirsutyzmu mogą być choroby zagrażające zdrowiu i życiu. W związku z tym nie należy ograniczać się jedynie do intensyfikowania zabiegów kosmetycznych związanych z usuwaniem owłosienia. Nie powinno się lekceważyć tej dolegliwości, gdyż nierzadko stanowi ona podstawę do przeprowadzenia badań pod kątem nowotworu i innych poważnych schorzeń.

Czy hirsutyzm to częsta dolegliwość?

Wbrew pozorom hirsutyzm nie jest bardzo rzadką dolegliwością - szacuje się, że problem ten dotyczy w przybliżeniu od 5 do 15% kobiet. Nadmierne owłosienie częściej doświadczane jest przez osoby cierpiące na znaczną nadwagę lub otyłość. Problem rzadziej występuje u przedstawicielek rasy kaukaskiej. Bardziej narażone są kobiety pochodzące z basenu morza śródziemnego, Azji Południowej i Bliskiego Wschodu.

Wśród najbardziej typowych objawów hirsutyzmu wymienia się:

• nadmierne owłosienie twarzy (ciemne i mocne włoski pod nosem i na brodzie);
• owłosienie na klatce piersiowej;
• owłosienie sutków;
• owłosienie na brzuchu;
• nadmierne owłosienie w okolicy sromu;
• łojotok i trądzik.

W niektórych przypadkach nadmiernemu owłosieniu mogą towarzyszyć także takie choroby jak cukrzyca czy nadciśnienie.

Czym różni się hirsutyzm od hipertrichozy?

Objawami hirsutyzmu i hipertrichozy jest nadmierny porost włosów na ciele. Obie dolegliwości mogą więc na pierwszy rzut oka wydawać się do siebie bardzo podobne. Jednak istnieją pomiędzy nimi pewne istotne różnice.

Przede wszystkim hirsutyzm jest dolegliwością dotykającą wyłącznie kobiety. Nadmierne owłosienie rozwija się na obszarach ciała, na których to zazwyczaj wyłącznie mężczyźni posiadają wyraźnie widoczne włosy.

Hipertrichoza jest o wiele rzadziej doświadczaną przypadłością. Może ona dotykać zarówno kobiety, jak i mężczyzn, a jej objawami jest nadmierny porost włosów na całym ciele, na przykład na całej powierzchni twarzy.

W organizmie każdej kobiety wytwarzane są nieznaczne ilości androgenów – typowo męskich hormonów odpowiedzialnych za zdrowy wygląd skóry, popęd seksualny czy dobre samopoczucie. Jeżeli jednak produkcja androgenów ulega zaburzeniu i organizm wytwarza ich zbyt dużo, może być to przyczyną maskulinizacji przejawiającej się nadmiernym owłosieniem, obniżeniem głosu czy problemami z trądzikiem.

Hirsutyzm idiopatyczny

Nadmierne owłosienie występuje na skutek nadmiernej wrażliwości na androgeny lub wzmożonej produkcji tych hormonów. Ustalenie prawdziwych przyczyn tych stanów jest jednak niemożliwe. Często decydują o tym czynniki genetyczne.

Hirsutyzm wtórny

W przebiegu hirsutyzmu wtórnego nadmierny wzrost poziomu androgenów następuje zazwyczaj na skutek chorób lub przyjmowania leków. Wyróżnia się trzy główne typy hirsutyzmu wtórnego:

• pochodzenia jajnikowego – pojawieniu się nadmiernego owłosienia towarzyszą zaburzenia miesiączkowania i bezpłodność. Przyczyną może być zespół Steina-Leventhala, zespół policystycznych jajników lub guzy jajników;
• pochodzenia nadnerczowego – przyczyną może być zespół Cushinga, zespół nadnerczowo-płciowy, guz nadnerczy lub otyłość z cukrzycą typu 2;
• polekowy – przyczyną jest stosowanie m.in. leków androgennych, testosteronu, anabolików, leków przeciwzapalnych, minoksydylu lub danazolu.

Gospodarka hormonalna organizmu może zostać również zakłócona z powodu:

• schorzeń przysadki mózgowej;
• hiperprolaktynemii;
• ciąży;
• zespołu odporności na insulinę;
• menopauzy;
• anoreksji.

Właściwe przyczyny nadmiernego owłosienia są rozpoznawane po przeprowadzeniu badań endokrynologicznych i onkologicznych.

W celu określenia intensywności owłosienia używa się skali Ferrimana-Gallweya. Skala pozwala ocenić owłosienie na 9 obszarach ciała. Każdy obszar może być oceniony od 0 do 4 punktów. Zero oznacza brak owłosienia, a 4 punkty oznaczają gęstość owłosienie typową dla mężczyzn. Hirsutyzm jest diagnozowany u kobiet i dziewczyn, które zdobyły wynik co najmniej 8 punktów w skali Ferrimana-Gallweya.

Poza oceną w skali Ferrimana-Gallweya lekarz może zadać pacjentce pytania dotyczące:

• zmian w wadze ciała;
• momentu pojawienia się pierwszych objawów;
• lokalizacji nadmiernego owłosienia;
• zaburzeń miesiączkowania;
• zmian barwy głosu;
• pogorszenia stanu cery;
• stosowanych leków;
• występowania w rodzinie przypadków hirsutyzmu;

Przed wizytą w gabinecie lekarskim odradzane jest golenie lub depilowanie obszarów ciała dotkniętych nadmiernym owłosieniem, gdyż pozbawi to lekarza pełnego obrazu klinicznego i utrudni postawienie diagnozy.

Leczenie dolegliwości leżących u podstaw nadmiernego owłosienia

Wybór metody leczenia jest uzależniony od przyczyn leżących u podstaw dolegliwości. Przy hirsutyzmie wtórnym w pierwszej kolejności podejmuje się kurację konkretnego schorzenia. W przypadku zdiagnozowania guzów nadnercza lub jajników konieczne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia operacyjnego, a przerost nadnerczy wymaga wdrożenia farmakoterapii z zastosowaniem glikokortykosteroidów. Jeśli u pacjentki stwierdzony zostanie hirsutyzm polekowy, konieczne jest przede wszystkim odstawienie środków farmakologicznych wywołujących problem.

Farmakologiczne leczenie hirsutyzmu

Podstawą leczenia farmakologicznego jest przyjmowanie leków obniżających poziom testosteronu – zwykle są to dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne (np. Marvelon lub Yasmin). Leczenie jest długotrwałe – w zależności od przyczyn trwa od kilku miesięcy do kilku lat. W tym czasie kobieta powinna pozostawać pod stałą kontrolą ginekologa i endokrynologa.

Innym lekiem na receptę stosowanym w leczeniu hirsutyzmu jest spironolakton. Środek ten najczęściej wykorzystywany jest w przypadku retencji płynów oraz wysokiego ciśnienia krwi, jednak badania wskazują, że wykazuje on także właściwości antyandrogenne.

W niektórych krajach w leczeniu nadmiernego owłosienia rekomenduje się także finasteryd (Propecia). Jednak lek ten nie został zatwierdzony w leczeniu hirustyzmu w Polsce.

Usuwanie owłosienia

Leczenie farmakologiczne może być wsparte mechanicznymi metodami usuwania owłosienia. Najpopularniejszymi sposobami redukcji niechcianych włosów są depilacja laserowa, elektroliza, terapia światłem (IPL), golenie, wyrywanie pęsetą i depilacja woskiem. Kobiety pragnące zredukować owłosienie w obrębie twarzy i podbródka mogą także sięgnąć po krem na receptę zawierający elfornitynę (nazwa handlowa Vaniqa).

Czy można całkowicie wyleczyć hirsutyzm?

Rokowania dotyczące całkowitego wyleczenia dolegliwości są w dużej mierze zależne od przyczyny. Na przykład przerwanie farmakoterapii (w przypadku hirsutyzmu polekowego) lub wdrożenie leczenia operacyjnego (przy guzach nadnerczy lub jajników) w większości przypadków powoduje ustąpienie objawów hirsutyzmu.

Jeśli jednak nadmierne owłosienie spowodowane jest przez wrodzony przerost nadnerczy, pacjentka będzie wymagała stałego leczenia przy pomocy preparatów hormonalnych.

Czy hirsutyzmowi można zapobiegać?

Nie istnieją metody, dzięki którym można by całkowicie wyeliminować ryzyko doświadczenia hirsutyzmu. Najlepszym sposobem zapobiegania nadmiernemu owłosieniu jest utrata wagi. Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza zlokalizowanej w obrębie brzucha, prowadzi bowiem do zaburzeń hormonalnych.

Wirylizacja, zwana także maskulinizacją, to choroba zmieniająca ciało kobiety w większym stopniu, niż sam hirsutyzm. Do objawów wirylizacji należą:

• przerost łechtaczki;
• wzrost masy mięśniowej;
• łysienie;
• zanik sutków i piersi;
• zmiana głosu na głębszy;
• uwydatnienie jabłka Adama.

Hirsutyzm i wirylizacja mają inne podłoża rozwoju, przy czym przyczyny hirsutyzmu zazwyczaj zagrażają zdrowiu w mniejszym stopniu, niż dolegliwości leżące u podstaw wirylizacji.

Maskulinizacja może być objawem:

• raka kory nadnerczy;
• guzów wirylizujących;
• nieprawidłowej produkcji hormonów;
• zespołu policystycznych jajników.

Jeżeli zauważyłaś dodatkowe objawy występujące przy hirsutyzmie, koniecznie skontaktuj się z lekarzem.

Leki na nadmierne owłosienie wymagają recepty od lekarza, ze względu na ich ingerencję w gospodarkę hormonalną. W euroClinix, możesz jednak otrzymać receptę nie wychodząc z domu. Wystarczy wybrać lek i wypełnić internetowy formularz konsultacji medycznej, który następnie zostanie sprawdzony przez lekarza. Jeżeli nie stwierdzi on żadnych przeciwwskazań, lek zostanie wysłany pod wskazany adres.

Jakie leki na hirsutyzm znajdują się w ofercie euroClinix?

Klinika internetowa euroClinix oferuje możliwość zamówienia dwóch rodzajów preparatów, które mogą być pomocne w leczeniu nadmiernego owłosienia. Pierwszym z nich są tabletki antykoncepcyjne (takie jak na przykład Yasmin, Marvelon czy Diane-35). Drugim środkiem dostępnym w naszej ofercie jest krem Vaniqa. Jest to lek do stosowania miejscowego zawierający substancję czynną o nazwie elfornityna. Preparat zaburza produkcję enzymu odgrywającego ważną rolę w procesie porostu włosów, dzięki czemu włoski odrastają w wiele wolniej. Krem może być stosowany jedynie w rejonie twarzy i podbródka.