Priapizm

Priapizmem (ciągotką, długotrwałym wzwodem) określa się przedłużającą się, zwykle bolesną erekcję członka, która trwa co najmniej 4 godziny. Wzwód nie jest wywołany podnieceniem seksualnym. Jeśli choremu nie zostanie udzielona pomoc medyczna, bolesna erekcja może trwać nawet kilka dni.

Fizjologia wzwodu a priapizm

Penis składa się z dwóch, położonych równolegle, podłużnych ciał jamistych oraz ciała gąbczastego, które tworzy żołądź prącia. Ciała jamiste prącia zbudowane są z wielu zatok, które u mężczyzny podnieconego seksualnie wypełniają się krwią. Krew tętnicza doprowadzana jest także do ciała gąbczastego. Na skutek zwiększonego dopływu krwi cały penis powiększa się i twardnieje. Jednocześnie zmniejsza się odpływ krwi z penisa, przez co mężczyzna jest w stanie utrzymać wzwód do czasu wytrysku bądź ustąpienia podniecenia seksualnego.

O priapizmie można mówić wtedy, kiedy wzwód utrzymuje się pomimo braku podniecenia seksualnego. Krew w penisie zazwyczaj obecna jest w ciałach jamistych – przez co członek sztywnieje – ciało gąbczaste znajdujące się na końcu prącia i żołądź są jednak wiotkie. W przeciwieństwie do naturalnej erekcji, długotrwały wzwód nie kończy się wytryskiem i orgazmem. Erekcji towarzyszą zazwyczaj dolegliwości bólowe.

Podczas wzwodu członka dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zatrzymania krwi w ciałach jamistych. O priapizmie można mówić, gdy – mimo braku jakiejkolwiek stymulacji – krew nie opuszcza ciał jamistych, powodując długotrwałą (czterogodzinną lub dłuższą) i bardzo bolesną erekcję. Trzon prącia jest nadwrażliwy na dotyk, twardy i nieelastyczny, żołądź natomiast pozostaje miękka.

W rzadkich przypadkach do priapizmu dochodzi z powodu zwiększonego napływu krwi do prącia – wtedy wzwód nie jest pełny i nie towarzyszą mu objawy bólowe. O wzwodzie długotrwałym można także mówić w przypadkach erekcji trwającej ok. 2-3 godzin, która ustępuje samoistnie i powtarza się w krótkim czasie.

Naukowcy wymieniają trzy główne postacie priapizmu, które mają zazwyczaj różne przyczyny i nieznacznie różnią się objawami.

Priapizm z niskim przepływem

Priapizm niskoprzepływowy (niedokrwienny) to najczęstsza postać choroby. Powoduje zaburzenie odpływu krwi z prącia, przez co erekcja nie ustępuje. Do takich objawów najczęściej dochodzi z powodu niedrożności naczyń krwionośnych w okolicach genitalnych bądź na skutek podania leków wywołujących wzwód bezpośrednio do ciał jamistych prącia.

Priapizm niskoprzepływowy jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia. Niedokrwienie, które utrzymuje się dłużej niż cztery godziny, może prowadzić do impotencji.

Priapizm wysokoprzepływowy

Priapizm wysokoprzepływowy (przekrwienny) ma znacznie łagodniejszy przebieg. Spowodowany jest najczęściej zbyt dużym napływem krwi do ciał jamistych prącia. Jednocześnie odpływ krwi nie jest zablokowany. W priapizmie wysokoprzepływowym erekcja nie jest pełna i zazwyczaj nie jest bolesna. Najczęściej dochodzi do niego z powodu urazów krocza.

Priapizm nawracający

Mężczyźni cierpiący z powodu nawracającego priapizmu doświadczają długotrwałych wzwodów (trwających ok. 2- 3 godziny), które ustępują samoistnie na krótki czas. Wtedy dochodzi do zwiotczenia ciał jamistych prącia. Następnie dochodzi do nawrotu i kolejnej erekcji. Wzwody mogą mieść zarówno wysoki jak i niski przepływ krwi. Często ta odmiana choroby dotyka chłopców z niedokrwistością (anemią) sierpowatokrwinkową.

Do priapizmu dochodzi niekiedy na skutek urazów, przede wszystkim krocza, miednicy i genitaliów, a także uszkodzenia rdzenia kręgowego. Nieustająca erekcja może być jednym z objawów poważnych chorób metabolicznych i chorób układu nerwowego. Występuje także u osób cierpiących na białaczkę lub anemię sierpowatą.

Długotrwałą erekcję może spowodować jad niektórych zwierząt, na przykład pająka zwanego wałęsakiem brazylijskim lub skorpiona. Przyczyną dolegliwości może być także nadużywanie alkoholu i zażywanie narkotyków, zwłaszcza kokainy, ecstasy, metaamfetaminy i marihuany. Priapizm może być ponadto skutkiem ubocznym stosowania pewnych leków, przede wszystkim antydepresantów, środków obniżających ciśnienie krwi i preparatów na zaburzenia erekcji (zwłaszcza tych podawanych bezpośrednio do członka).

Pozostałe czynniki, które mogą przyczynić się do wystąpienia priapizmu to:

• przedawkowanie leków na zaburzania erekcji (sildenafil, tadalafil, awanafil, wardenafil) lub przyjmowanie tych środków przez mężczyzn nie cierpiących na zaburzenia wzwodu;
• zakrzepica ciała jamistych prącia;
• zakrzepica żył odprowadzających krew z penisa;
• przyjmowanie leków stosowanych w chorobach psychicznych (rysperydon, olanzapina);
• przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych (np. warfaryna);
• rak pęcherza, stercza, odbytnicy lub nerki, który prowadzi do nacieku nowotworowego żył penisa;
• żywienie pozajelitowe.

Priapizm uznaje się za jeden ze skutków ubocznych stosowania leków na potencję. Przypadki doświadczenia nieustającej erekcji po przyjęciu Viagry, Cialisu, Levitry lub Spedry zdarzają się jednak bardzo rzadko - zaledwie u około 0.1% pacjentów. Ryzyko doświadczenia tej dolegliwości wzrasta u mężczyzn chorujących na anemię sierpowatą oraz pacjentów, którzy już wcześniej doświadczyli priapizmu. Ponadto ciągotka może wystąpić w przypadku przedawkowania leków na potencję. Niebezpieczeństwo wystąpienia długotrwałego wzwodu występuje także w przypadku przyjęcia leku przez zdrowego mężczyznę, który nie ma problemów z naturalnym uzyskaniem erekcji.

Priapizm częściej wywołują leki na potencje podawane bezpośrednio do ciał jamistych prącia w formie zastrzyków.

W przypadku wystąpienia priapizmu należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza lub na pogotowie. Czas podjęcia leczenia ma bardzo duże znaczenie, a konsekwencje nieleczonej choroby mogą być nieodwracalne.

Możliwe powikłania priapizmu

Brak podjęcia odpowiednio szybkiego leczenia w przypadku priapizmu niedokrwiennego może prowadzić do trwałego uszkodzenia tkanek prącia. Dzieje się tak ponieważ zalegająca w członku krew nie dostarcza tkankom tlenu. Konsekwencją niedotlenienia komórek w prąciu może być trwała impotencja, bezpłodność lub zniekształcenie penisa.

Leczenie priapizmu wymaga możliwie najszybszej konsultacji z lekarzem. Kuracja powinna zacząć się od badań krwi i wykluczenia innych chorób, przede wszystkim nowotworów. Często stosowaną metodą leczenia priapizmu jest odprowadzenie zalegającej krwi przy użyciu strzykawki. Stosuje się także przepłukiwanie ciał jamistych za pomocą soli fizjologicznej oraz farmakoterapię (leki wstrzykiwane są do ciał jamistych prącia). Jeśli wszystkie te metody zawodzą i silna erekcja nie ustępuje, konieczne może okazać się leczenie operacyjne.