Otyłość, nadwaga i psychika: jak zdrowie psychiczne wpływa na naszą masę ciała

Otyłość to choroba charakteryzująca się nadmierną ilością tkanki tłuszczowej w stosunku do całkowitej masy ciała. Osoba jest klasyfikowana jako otyła, jeśli jej BMI (Indeks Masy Ciała) wynosi 30 lub więcej. BMI od 25 do 29,9 oznacza nadwagę. O prawidłowej wadze mówimy w przypadku BMI wynoszącego od 18 do 25.

Nadwaga zwiększa ryzyko wystąpienia innych problemów zdrowotnych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca typu 2, czy bóle stawów. Otyłość może również wiązać się z problemami psychospołecznymi, ponieważ wiele osób z wysokim BMI zmaga się z niską samooceną i negatywnym obrazem własnego ciała.

Istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do przybierania na wadze, co z kolei prowadzi do otyłości. Choroby psychiczne to tylko jeden z nich.

Inne czynniki, które mogą wpływać na przyrost masy ciała, to:

• Niewłaściwa dieta i styl życia (np. palenie papierosów lub picie alkoholu)
• niektóre choroby (np. przewlekły ból, zapalenie stawów i zespół Cushinga)
• przyjmowanie niektórych leków (np. na nadciśnienie, padaczkę lub cukrzycę)
• genetyka
• status społeczno-ekonomiczny
• pochodzenie etniczne

Ważne jest, aby pamiętać, że przybieranie na wadze niekoniecznie jest czymś złym. W rzeczywistości ludzie o różnych rozmiarach mogą być zdrowi. Jeśli jednak nosisz masz dodatkowe kilogramy, z którą nie czujesz się komfortowo, pomocne może być zrozumienie potencjalnych przyczyn.

Badania wykazały, że osoby cierpiące na choroby psychiczne, takie jak zaburzenia lękowe, depresje i chorobę afektywną dwubiegunową, są bardziej narażeni na otyłość niż osoby, które nie mają problemów ze zdrowiem psychicznym.

W 2017 badacze w Indiach sprawdzili wskaźnik współwystępowania otyłości i zaburzeń psychicznych. Odkryli oni, że 70% otyłych pacjentów miało depresję (poważne zaburzenia depresyjne), a 27% miało zaburzenia lękowe lub paniczne. Badacze odkryli również, u osób z wysokim BMI częściej występują zaburzenia osobowości i zaburzeń odżywiania.

Należy zauważyć, że nie wszystkie choroby psychiczne są związane z przyrostem masy ciała i każdy może doświadczać innych objawów np. depresja może prowadzić do objadania się i tym samym nadwagi, ale może też zmniejszać apetyt i skutkować utratą masy ciała.

Czy stres może powodować przybieranie na wadze?

Stres, podobnie jak depresja lub choroba afektywna dwubiegunowa, może mieć znaczący wpływ na organizm. Badania wykazały, że to hormon stresu, kortyzol, może przyczyniać się do otyłości, ponieważ wpływa na zachowania żywieniowe. U niektórych może on prowadzić do wzrostu spożywania pokarmów i przybierania na wadze (jedzenie w odpowiedzi na stres), a u innych może skutkować utratą apetytu i redukcją spożywanych pokarmów.

Zdrowie psychiczne wpływa na każdego w inny sposób i tym, samym może również w różny sposób oddziaływać na wagę. Istnieje kilka możliwych wyjaśnień, dlaczego istnieje tak silna zależność między zaburzeniami psychicznymi a przyrostem masy ciała, od zaburzeń odżywiania po leki, które leczą zaburzenia psychiczne.

Związek z jedzeniem

Osoby doświadczające problemów ze zdrowiem psychicznym często szukają pociechy w jedzeniu. Jest to tzw. „zajadanie emocji”. Dzieje się tak, ponieważ spożywanie pokarmów stymuluje nasz układ nagrody w mózgu i wyzwala uczucie przyjemności. Jedno badanie wykazało, że gdy podczas przejadania się, organizm człowieka aktywuje te same części mózgu, co narkomani, kiedy się odurzają. Jest to zjawisko znane jako jedzenie emocjonalne. Zwiększone spożycie pokarmu może z czasem prowadzić do przyrostu masy ciała, gdy ilość spożywanych kalorii jest większa niż liczba kalorii metabolizowanych.

Istnieją również zaburzenia odżywiania, które powodują przejadanie się m.in. zaburzenie odżywiania z epizodami niekontrolowanego objadania się (ang. binge-eating disorder), które występuje częściej u osób z ciężką otyłością. Osoby cierpiące na tę chorobę spożywają duże ilości pokarmów w bardzo krótkim czasie. Binge eating jest zwykle spowodowany współistniejącym zaburzeniem psychicznym lub przeszłym urazem psychicznym.

Siedzący tryb życia

Jedną z podstawowych przyczyn przybierania na wadze i otyłości jest brak ruchu. Siedzący tryb życia spowalnia metabolizm. Co więcej, osoby które się nie ruszają, spalają znacznie mniej kalorii, a ich nadmiar zaczyna odkładać się w organizmie w postaci tkanki tłuszczowej. Aktywność fizyczna, mniejsza niż pół godziny dziennie, jest jedną z głównych przyczyn nadmiernej masy ciała i chorób metabolicznych.

Przyjmowanie niektórych leków

Niektóre leki stosowane w leczeniu chorób psychicznych mogą powodować przyrost masy ciała. Badania sugerują, że wynika to z ich wpływu na substancje chemiczne w mózgu, takie jak serotonina. Wahania tych neuroprzekaźników zwiększają apetyt, co może prowadzić do przybierania na wadze. W niektórych przypadkach jest jednak pożądany efekt uboczny, ponieważ wiele osób zmagających się z chorobami psychicznymi ma niskie BMI.

Wiele leków przeciwdepresyjnych zostało powiązanych z przyborem masy ciała. W naukowym przeglądzie systematycznym wykazano, że trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (np. amitryptylina) mają największy wpływ na wagę. W trakcie terapii pacjenci przyjmujący te leki przybierali średnio od 0,57 do 1,37 kg miesięcznie.

Najczęściej przepisywane leki przeciwdepresyjne to selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Wcześniej uważano, że są to leki neutralne pod względem wpływu na masę ciała, jednak nowsze badania sugerują, że tak nie jest. 12-miesięczne badanie opublikowane w 1999 wykazało, że większość pacjentów przyjmujących selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny citalopram doświadczyła co najmniej 5 kg przyrostu masy ciała. Jednak warto zauważyć, że stopień przyrostu masy ciała będzie zależeć od konkretnego leku i osoby.

Odnosi się to również do leków przeciwpsychotycznych, najczęściej stosowanych w leczeniu schizofrenii, które również mogą powodować przyrost masy ciała. Badania sugerują, że jest to spowodowane ich wpływ na poziom dopaminy i serotoniny w mózgu, a także ich skłonność do zwiększania apetytu.

Istnieją dowody sugerujące, że otyłość może powodować problemy ze zdrowiem psychicznym. Metaanaliza opublikowana w 2017 wykazuje, że osoby otyłe były o ponad 30% bardziej narażone na depresję. Inne statystyki sugerują, że ten wskaźnik jest znacznie wyższy i że osoby z nadwagą sa o 55% bardziej narażone na rozwoju zaburzeń psychicznych w porównaniu z osobami, które nie zmagają się ze swoją wagą.

Otyłość może również skutkować dysmorfią ciała. Cielesne zaburzenie dysmorficzne to dolegliwość, która charakteryzuje się ciągłym niezadowoleniem z wyglądu własnego ciała lub jego części. Osoby z dysmorfią często ​​podświadomie zniekształcają postrzeganie własnego ciała, co może skutkować depresją i lękiem.

Fizyczne skutki uboczne otyłości mogą również wpływać na zdrowie psychiczne. Wiele osób otyłych jest mniej mobilnych i dlatego mogą oni niechętnie spotykać się ze znajomymi, wychodzić na zewnątrz lub wymagać specjalistycznej opieki. Może to prowadzić do poczucia odizolowania się, co w efekcie prowadzi do zaburzeń zdrowia psychicznego.

Jeśli zmagasz się z nadwagą lub problemami ze zdrowiem psychicznym, jest wiele miejsc, gdzie możesz uzyskać odpowiednią pomoc.

Pomoc z zakresu zdrowia psychicznego

Jeśli doświadczasz niepokojących objawów w zakresie zdrowia psychicznego albo odczuwasz pogorszenie samopoczucia, warto skontaktować się ze specjalistą w poradni zdrowia psychicznego. Porady diagnostyczne u lekarza psychiatry można uzyskać bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Wliczają się w to również porady telefoniczne.

Informację na temat placówek udzielających świadczeń możesz znaleźć na stronie: https://www.nfz.gov.pl/o-nfz/informator-o-zawartych-umowach/. Na stronie https://czp.org.pl/index.php/o-czp/ możesz zobaczyć, czy w Twojej okolicy znajduje się Centrum Zdrowia Psychicznego.

Jeśli martwisz się skutkami ubocznymi leków, które obecnie przyjmujesz, porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym lub specjalistą, który je przepisał. Lekarz zdecyduje, czy inny lek mógłby być bardziej odpowiedni i nie powodował działań niepożądanych związanych z wagą.

Odchudzanie

Utrata wagi może pozytywnie wpłynąć na ogólne samopoczucie i zdrowie fizyczne pacjenta, ale jak pokazują badania może również poprawić zdrowie psychiczne i ogólną jakość życia. Wiele osób po zrzuceniu zbędnych kilogramów nabiera pewności siebie, ma lepszą samoocenę i bardziej pozytywny wizerunek siebie i swojego ciała.

Zdrowe odżywianie i regularna aktywność fizyczna to najlepszy sposób na odchudzanie, jednak dla wielu nie jest to prosty proces i powrót do zdrowej, normalnej wagi może być ciężki. Chociaż operacja bariatryczna jest popularną opcją dla osób, które walczą z utratą wagi, nie jest to zabieg odpowiedni dla wszystkich. W takim przypadku leki odchudzające na receptę mogą być właściwą opcją.

W przychodni internetowej euroClinix oferujemy oryginalne leki na odchudzanie wydawane na receptę, które zapewniają znaczące rezultaty w krótkim czasie. Nasza usługa jest bezpieczna i całkowicie poufna. Wystarczy, że wypełnisz kwestionariusz online i podasz dane dotyczące swojego zdrowia. Formularz ten zostanie sprawdzony przez jednego z naszych akredytowanych lekarzy. Po zatwierdzeniu przez specjalistę leki zostaną wysłane wysyłką ekspresową pod wskazany adres.