Trądzik a tabletki antykoncepcyjne

Aby zrozumieć mechanizm działania tabletek antykoncepcyjnych w leczeniu trądziku, warto najpierw omówić zagadnienie hormonalnych przyczyn występowania dolegliwości.

Trądzik a zmiany hormonalne

Występowanie trądziku bardzo często wiąże się z wahaniami hormonalnymi. Dlatego też trądzik zazwyczaj pojawia się u nastolatków w okresie dojrzewania, a wiele kobiet obserwuje zaostrzenie objawów przed miesiączką.

Choć hormony nie są bezpośrednią przyczyną występowania trądziku, androgeny (męskie hormony płciowe) mogą doprowadzić do zwiększonej produkcji łoju. Nadmiar sebum jest zaś jedną z głównych przyczyn pojawienia się zmian skórnych. Szacuje się, że trądzik spowodowany zbyt wysokim stężeniem androgenów we krwi może dotykać nawet 7% kobiet w wieku rozrodczym.

Jak tabletki antykoncepcyjne działają na trądzik?

Podczas kiedy androgeny zwiększają łojotok, żeński hormon płciowy o nazwie estrogen przyczynia się do zmniejszenia produkcji sebum. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zawierają syntetyczny estrogen, który działa przeciwstawnie do androgenów, zmniejszając ich stężenie we krwi. Powoduje to zmniejszenie wydzielania sebum, co skutkuje poprawą cery i redukcją objawów trądziku.

Tabletki antykoncepcyjne w leczeniu trądziku polecane są przede wszystkim kobietom, u których stwierdzono zwiększony poziom androgenów. Wysoki poziom męskich hormonów płciowych występuje także u pacjentek cierpiących na zespół policystycznych jajników i hirsutyzm. W przypadku tych kobiet tabletki antykoncepcyjne działają więc na szerokie spektrum dolegliwości spowodowanych hiperandrogenizmem.

Pigułki hormonalne mogą być stosowane jedynie przez kobiety. Zazwyczaj zaleca się je pacjentkom, które:

• mają co najmniej 14-15 lat;
• ponad rok temu dostały pierwszej miesiączki;
• współżyją i potrzebują antykoncepcji.

W praktyce lekarze przepisują tabletki antykoncepcyjne na trądzik także kobietom niepotrzebującym zabezpieczenia przed ciążą, u których inne metody leczenia (preparaty miejscowe, doustne antybiotyki) okazały się nieskuteczne.

W leczeniu pierwszego rzutu zazwyczaj stosuje się kuracje miejscowe oraz doustne antybiotyki. Stosowanie antybiotyków przynosi bowiem zazwyczaj szybsze efekty niż terapia hormonalna. Jednak długotrwałe przyjmowanie antybiotyków może negatywnie odbić się na stanie zdrowia pacjentki.

Antybiotyki mogą działać toksycznie, ponadto przy długotrwałym stosowaniu bakterie nierzadko uodparniają się na jego działanie. Co więcej częste stosowanie antybiotyków powoduje problemy z jelitami, co również, jak pokazują badania, może mieć negatywny wpływ na rozwój trądziku.

Antybiotykoterapia w leczeniu trądziku wykazuje pełne działanie po 3 miesiącach kuracji. Jeśli po tym czasie nie nastąpi poprawa, wskazana jest zmiana leczenia. U kobiet, u których zwiodła antybiotykoterapia, w leczeniu trądziku często zaleca się stosowanie tabletek antykoncepcyjnych.

Warto pamiętać, że tabletki antykoncepcyjne mogą pomóc w walce z produkcją nadmiaru sebum, jednak nie są skuteczne w przeciwdziałaniu innym przyczynom trądziku (np. zakażeniu bakteriami). Dlatego też lekarze często zalecają leczenie skojarzone, które obejmuje zarówno stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jak i miejscowe leki oraz antybiotyki. Ponadto przy leczeniu trądziku bardzo istotne jest, aby pamiętać o właściwiej pielęgnacji skóry, oczyszczaniu jej i nawilżaniu, a także doborze odpowiednich dermokosmetyków.

Na rynku pojawia się coraz więcej tabletek antykoncepcyjnych. Różnią się one od siebie składem i stężeniem syntetycznych hormonów. Czy wszystkie tabletki są równie skuteczne w walce z trądzikiem?

Rozróżniamy dwa rodzaje tabletek antykoncepcyjnych:

• tabletki dwuskładnikowe, które zawierają syntetyczne odpowiedniki dwóch żeńskich hormonów płciowych – estrogenu i progesteronu;
• tabletki jednoskładnikowe (tak zwane minipigułki).

W leczeniu trądziku stosuje się wyłącznie tabletki dwuskładnikowe, bowiem to zawartość estrogenu powoduje redukcję wydzielania sebum i poprawę kondycji skóry.

Tabletki dwuskładnikowe różnią się od siebie stężeniem hormonów. Wiele kobiet odczuwa skutki uboczne tabletek o wysokiej zawartości estrogenu. Dlatego firmy farmaceutyczne od lat prowadzą badania, nad tabletkami zawieranymi mniejszą ilość tego hormonu, które miałby jednocześnie równie skuteczne działanie antykoncepcyjne.

Tabletki trzeciej i czwartej generacji, często zawierają niewielką ilość estrogenu, jednak jak wykazały badania są równie skuteczne w walce z trądzikiem, jak tabletki o wysokiej zawartości estrogenu.

Na podstawie badań klinicznych stwierdzono znaczące zmniejszenie zmian zapalnych i niezapalnych w porównaniu z placebo, u kobiet stosujących tabletki antykoncepcyjne zawierającego małą dawkę – 20 mikrogramów etynyloestradiolu (syntetycznego estragonu).

Ważne znaczenie w leczeniu trądziku ma natomiast drugi składnik tabletek antykoncepcyjnych – syntetyczny progesteron. W pigułkach antykoncepcyjnych stosuje się różne rodzaje tego hormonu. Poniżej znajduje się lista syntetycznych progesteronów (oraz przykładowych zawierających je tabletek), które uważa się za skuteczne walce z trądzikiem.

Choć nie wszystkie tabletki dwuskładnikowe są polecane w leczeniu trądziku, naukowcy z Cochrane Collaboration, po porównaniu wyników z 31 badań z udziałem około 12 500 pacjentek uznali, że wszystkie badane w nich środki, wykazywały podobną skuteczność w walce z trądzikiem (przebadano tabletki zawierające lewonorgestrel, noretindron, norgestymat, drospirenon, octan cyproteronu, octan chlormadinonu, dienogest oraz desogestrel). Jeżeli więc stosujesz już tabletki antykoncepcyjne i wpływają one korzystnie na stan Twojej cery – nie ma potrzeby zmiany środka.

W artykule "Meta-analysis comparing efficacy of antibiotics versus oral contraceptives in acne vulgaris" naukowcy zebrali i porównali dane z trzydziestu dwóch wysokiej jakości badań z całego świata, które dotyczyły wpływu tabletek antykoncepcyjnych i antybiotyków na trądzik. W sumie w badaniach udział wzięło kilka tysięcy kobiet. Poniższe wykresy obrazują wyniki badań i porównują reakcje pacjentek na leczenie antybiotykami doustnymi, tabletkami antykoncepcyjnymi i placebo. Efekty porównano po 3 i 6 miesiącach leczenia.

Jak widać, grupa przyjmująca antybiotyki osiągnęła poprawę stanu zdrowia już po trzech miesiącach. W przypadku kobiet leczonych tabletkami antykoncepcyjnymi, po tym czasie efekty były widoczne u znacznie niższej liczby pacjentek (35,6%). Jednak należy zauważyć, że po sześciu miesiącach leczenia odsetek kobiet, które osiągnęły poprawę w leczeniu trądziku tabletkami antykoncepcyjnymi znacznie wzrósł. Poprawę stanu zdrowia stwierdzono u 61,9% kobiet, u których występowały zmiany zapalne i u 56,4% pacjentek ze zmianami niezapalnymi.

Skutkami ubocznymi stosowania niektórych tabletek antykoncepcyjnych może być trądzik. Często zdarza się również tak, że na początku przyjmowania antykoncepcji tabletki powodują pogorszenie trądziku, jednak z czasem objawy zmniejszają się i ustępują. Jeżeli jednak trądzik utrzymuje się przez dłuższy czas przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych, może to oznaczać, że zostały one źle dobrane. W każdym wypadku pojawienia się lub pogorszenia zmian trądzikowych podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej warto udać się do lekarza, który oceni czy dane tabletki mogą być dalej przyjmowane, czy też należy rozważyć zmianę środka

Inaczej natomiast jest w przypadku tak zwanych minipigułek. Jednoskładnikowe tabletki mogą prowadzić do pogorszenia lub powstania zmian trądzikowych, dlatego kobiety cierpiące z powodu tej dermatozy, powinny wybrać inną metodę antykoncepcji.