Bezsenność

Według Ośrodka Medycyny Snu Instytutu Psychiatrii i Neurologii, bezsenność definiuje się jako problemy z zaśnięciem lub utrzymaniem snu, podczas więcej niż trzech nocy w ciągu tygodnia przez okres dłuższy niż jeden miesiąc. Dodatkowo, zaburzenia snu muszą prowadzić do pogorszenia samopoczucia i funkcjonowania. Z bezsennością o takiej definicji zmaga się około 9 do 15% obywateli krajów rozwiniętych. Reszta ma problemy z przemijającymi zaburzeniami snu, które często ustępują w ciągu jednego miesiąca.

Na podstawie powyższej definicji można wyróżnić trzy kryteria, które służą do oceny bezsenności:

1. Czas trwania objawów
2. Częstość objawów
3. Stopień wpływu objawów na codzienne życia

W badaniach naukowych, do zaburzeń snu zalicza się objawy takie jak latencja snu (czyli czas zasypiania) dłuższa niż 45 minut, łączny czas wszystkich czas wybudzeń w ciągu nocy dłuższy niż 30 minut i czas snu krótszy niż 6-6,5 godzin (prawidłowa długość snu u osoby dorosłej to 7 do 9 godzin na dobę). Ostatnie kryterium nie dotyczy jednak osób z naturalnym małym zapotrzebowaniem na sen.

Czy bezsenność to choroba?

W zależności od rodzaju, bezsenność może być chorobą samoistną lub objawem spowodowanym innym czynnikiem np. stresem. W większości przypadków, diagnozuje się ten drugi rodzaj dolegliwości. Z tego powodu, większość sposobów leczenia bezsenności jest skupiona na rozwiązywaniu problemu powodującego zaburzenia snu.

Bezsenność można podzielić ze względu na źródło pochodzenia oraz czas trwania. Bezsenność ze względu na pochodzenie może być:

1. Pierwotna, czyli pojawiająca się samoistnie
2. Wtórna, czyli spowodowana jakimś czynnikiem np. chorobą

1. Przygodna - najczęściej trwa kilka dni
2. Krótkotrwała - trwa do 3 miesięcy
3. Przewlekła (chroniczna) - trwa dłużej niż 3 miesiące

Co to jest śmiertelna bezsenność rodzinna?

Śmiertelna bezsenność rodzinna to rzadka genetyczna choroba mózgu charakteryzująca się problemami ze snem, które początkowo są łagodne, ale z biegiem czasu mogą doprowadzić do całkowitej bezsenności. Choroba ta prowadzi do znacznego pogorszenia stanu fizycznego i psychicznego. Osoby dotknięte tą dolegliwością mogą także rozwinąć dysfunkcję części układu nerwowego, która jest odpowiedzialna za procesy zachodzące bez użycia woli np. Regulację temperatury ciała. Aktualnie choroba jest nieuleczalna, jej trwanie ma średnią długość 18 miesięcy i prowadzi do zgonu.

Śmiertelna bezsenność rodzinna jest bardzo rzadką chorobą, która jest spowodowana dziedziczną mutacją genetyczną białek związanych z cząsteczkami zwanymi prionami. Choroby spowodowane takimi mutacjami są niezwykle rzadkie, według NCBI co roku występuje 1 do 1.5 przypadków na milion osób na świecie. Mutacja wywołująca śmiertelną bezsenność rodzinną została wykryta u tylko 50 rodzin na świecie. Istnieje możliwość rozwinięcia tego rodzaju bezsenności bez mutacji genetycznej, jednak jest to jeszcze rzadsze - do 2016 roku zdiagnozowano jedynie 24 przypadki tej odmiany choroby.

Jeżeli cierpisz na bezsenność, szanse że jest to śmiertelna bezsenność rodzinna są niezwykle rzadkie. Nie należy więc panikować, a zamiast tego zaleca się kontakt ze specjalistą i zmianę codziennych nawyków, które mogą pomóc uporać się z bezsennością.

Do najczęstszych objawów bezsenności i okresowych zaburzeń snu należą:

• Trudności w zasypianiu w nocy
• Budzenie się w nocy
• Zbyt wczesne wstawania
• Poczucie zmęczenia po przespanej nocy
• Poczucie zmęczenia i senność w ciągu dnia
• Drażliwość, depresja, zaburzenia lękowe
• Problemy z koncentracją i pamięcią
• Brak energii i motywacji
• Problemy żołądkowo-jelitowe
• Bóle głowy
• Częstsze popełnianie błędów w codziennych czynnościach
• Ciągłe martwienie się snem

Istnieje wiele postaci bezsenności. Krótkie epizody zaburzeń snu mogą pojawić się raz na jakiś czas u każdego i minąć samoistnie, jednak u niektórych osób mogą utrzymywać się przez miesiące, a nawet lata. O chronicznej lub przewlekłej bezsenności można mówić gdy dolegliwości utrzymują się co najmniej 3 miesiące. Wyróżnia się dwa główne rodzaje bezsenności, polegające na problemach z:

1. Zasypianiem
2. Utrzymywaniem snu

Rodzaj doświadczanej bezsenności często różni się w zależności od czynnika, który ją wywołuje, intensywności objawów i stanu zdrowia danej osoby. Przewlekła bezsenność może skutecznie ograniczyć Twoje zdolności, wpłynąć na samopoczucie, a także na relacje z bliskimi.

Test na bezsenność - diagnostyka bezsenności

Pierwszym krokiem w diagnostyce zaburzeń snu jest badanie podmiotowe bezsenności, które polega na przeprowadzeniu wywiadu przez lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz może zadawac pytania dotyczące stanu zdrowia, przebytych choróby, czynniki ków wyzwalających stres (sytuacja w pracy lub domu), stosowanych leków i używek. Ponadto, pytania mogą dotyczyć szczegółów problemu z zasypianiem lub utrzymaniem snu (częstość, charakter, nasilenie itd.). Na tym etapie pacjent może mieć również wykonany pomiar ciśnienia tętniczego, badania krwi, czy badanie EKG. Wywiad z pacjentem oraz podstawowe badania pozwalają na ustalenie możliwych przyczyny bezsenności, dzięki czemu doktor może zalecić odpowiednie leczenie, dalsze badania lub konsultacje specjalistyczne.

W niektórych przypadkach lekarz może zlecić badania specjalistyczne, takie jak badanie aktygraficzne i badania polisomnograficzne, które dzięki dokładniejszej diagnostyce mogą pomóc ustalić przyczyny bezsenności.

Istnieje wiele czynników powodujących bezsenność, a w wielu przypadkach jest ona połączeniem kilku z nich. Niestety bezsenność może pogarszać ogólny stan zdrowia, co w rezultacie może tworzyć błędne koło i pogłębiać problemy ze snem.

Ogólnie przyjmując, bezsenność jest spowodowana stanem nadmiernego pobudzenia, który uniemożliwia zaśnięcie lub utrzymanie snu. Nadmierne pobudzenie może być zarówno fizyczne jak i psychiczne oraz może wywołać je szereg czynników zewnętrznych (np. styl życia) oraz wewnętrznych (np. choroby).

Poniżej opisano niektóre powszechne przyczyny bezsenności.

Bezsenność na tle nerwowym

Stres, depresja, czy zaburzenia lękowe mogą negatywnie wpływać na jakość snu, powodując bezsenność na tle nerwowym. Jeżeli odczuwasz zagrożenie zarówno fizyczne jak i psychiczne, nawet jeżeli jest jedynie wyobrażone, w ciele zaczynają zachodzić hormonalne zmiany będące odpowiedzią na stres. Te zmiany wprowadzają ciało w stan gotowości, który przygotowuje je do walki lub ucieczki. Hormony kortyzolu, adrenaliny i noradrenaliny zostają uwolnione, powodując nagły przypływ energii, napięcie mięśni, zwiększoną świadomość i szybsze bicie serca. Hormony stresu wprowadzają ciało człowieka w stan niesprzyjający zasypianiu, aby utrzymać pełną świadomość i nie paść ofiarą postrzeganego zagrożenia. Problem w tym, że zagrożenia w dzisiejszych czasach są o wiele rzadziej fizyczne (np. niebezpieczne zwierzę) niż psychiczne i ucieczka od nich wymaga długotrwałych zmian, a nie szybkiej reakcji. W rezultacie, hormony produkowane przez ciało nie mają ujścia, pozbawiając nas snu.

Zaburzenia rytmu okołodobowego

Każda osoba posiada wewnętrzny zegar ciała, zwany rytmem okołodobowym, który powinien nadawać ciału rytm odpowiadający za aktywność w czasie dnia oraz sen w czasie nocy. Niestety, u wielu ludzi dochodzi do rozregulowania rytmu okołodobowego. Oznacza to, że ich wewnętrzny zegar nie jest zsynchronizowany z cyklem dnia i nocy. Dwoma z najbardziej powszechnych czynników prowadzących do rozregulowania rytmu okołodobowego są praca na zmiany oraz jet lag. Dostosowanie się do pracy na zmiany oraz innej strefy czasowej, jest szczególnie trudne, jeżeli zmiana jest przeciwna do ruchu wskazówek zegara. Ma to miejsce, gdy zachodzi potrzeba wcześniejszego chodzenia spać i wstawania np. podczas lotów w kierunku wschodnim lub podczas rotacyjnych zmian pracy w dzień i w nocy.

Styl życia

Niektóre nawyki mogą zwiększyć ryzyko problemów ze snem. Należą do nich:

• Utrzymywanie mózgu w stanie pobudzenia do późnych godzin wieczornych używając urządzeń elektronicznych emitujących światło
• Drzemki w ciągu dnia, szczególnie po południu i później
• Odsypianie do późnych godzin dziennych
• Wykorzystywanie łóżka do czynności niezwiązanych ze snem np. pracy
• Palenie papierosów, gdyż zawarta w nich nikotyna może mieć pobudzający efekt

Niektóre nawyki żywieniowe mogą także zwiększać ryzyko bezsenności.

1. Kofeina - zawarta w kawie, herbacie i coli może utrzymywać się w organizmie przez długi czas
2. Alkohol - mimo, że może wywoływać senność, alkohol pogarsza tak naprawdę jakość snu
3. Późno spożywane ciężkie i tłuste posiłki - długi proces trawienia może utrudnić zasypianie

Choroby

Istnieje wiele chorób, które mogą powodować zaburzenia snu. Są nimi w szczególności choroby powodujące ból. Problemy ze snem często występują u cukrzyków oraz u osób cierpiących na nadczynność tarczycy.

Leki

Problemy ze snem mogą być także skutkiem ubocznym leków takich jak środki na ciśnienie krwi, przeciwko astmie, i antydepresanty. Inne leki mogą powodować senność w ciągu dnia i utrudniać zaśnięcie w nocy. Zmiana oraz odstawienie leków może także powodować zaburzenia snu.

Okres

Bezsenność przed okresem (podczas PMS) lub w jego trakcie powszechnie występuje u kobiet. Każda faza cyklu menstruacyjnego ma wpływ na sen przez wahające się poziomy hormonów estrogenu i progesteronu. Estrogen, który sprawia że kobiety czują się pełne energii, stopniowo narasta do momentu owulacji. Podczas owulacji jego poziom gwałtownie wzrasta co może powodować zaburzenia snu. Po owulacji wzrasta poziom progesteronu, który zwiększa senność. Następnie, kilka dni przed rozpoczęciem okresu poziom obu hormonów spada, co także powoduje bezsenność u wielu kobiet.

Ciąża

Wiele czynników fizjologicznych i psychologicznych może powodować bezsenność podczas ciąży, na którą cierpi ponad połowa ciężarnych. Należą do nich:

• Dyskomfort - spowodowany zwiększoną wagą i zmienionymi proporcjami ciała
• Zaburzone oddychanie - powiększona macica może uciskać płuca powodując bezdech senny
• Refluks - wywołany przez spowolnione trawienie
• Nokturia - zwiększona częstotliwość oddawania moczu w nocy
• Zespół niespokojnych nóg - ciąża zwiększa ryzyko tej dolegliwości

Bezsenność drastycznie obniża samopoczucie psychiczne i fizyczne, przez co wpływa na każdy obszar życia. Skutki bezsenności dzielą się na skutki zdrowotne, towarzysko-zawodowe i społeczne

Skutki zdrowotne

Bezsenność może zwiększyć ryzyko poniżej wymienionych chorób i dolegliwości.

• Problemy sercowo-naczyniowe
• Problemy z pamięcią i koncentracją
• Problemy ze zdrowiem psychicznym i emocjonalnym
• Otyłość i problemy związane z otyłością
• Chroniczne zmęczenie

Skutki towarzysko-zawodowe

W konsekwencji skutków zdrowotnych, bezsenność wpływa także na problemy w interakcjach międzyludzkich oraz życiu uniwersyteckim lub zawodowym.

• Trudności w nauce
• Uzależnienie od alkoholu i środków odurzających
• Trudności finansowe
• Problemy w utrzymywaniu relacji i związków

Skutki społeczne

Osoba chronicznie zmęczona ze względu na zaburzenia snu stwarza zagrożenie zdrowia i życia nie tylko dla siebie, ale także dla innych. Problemy ze snem mogą zwiększać nieuwagę, co może być tragiczne w skutkach.

• Wypadki samochodowe
• Wypadki w pracy

Istnieje wiele sposobów leczenia bezsenności w zależności od jej przyczyn.Podstawowym sposobem leczenia jest eliminacja czynników, które mogą pogarszać zaburzenia snu pacjenta. Dla niektórych pacjentów pomocna jest terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga zidentyfikować przyczyny bezsenności oraz związane z nią obawy. Psycholog przeprowadzający terapię pomaga pacjentom przerodzić stres związany z bezsennością w nawyki pomagające się z nią uporać.

Jeżeli zmiana nawyków nie wystarczy, lekarz może przepisać leki nasenne takie jak np. Melatonina (Circadin).

Jaki lekarz może przepisać bezsenność?

W zależności od długości trwania oraz intensywności zaburzeń snu, należy udać się do lekarza rodzinnego, psychoterapeuty lub lekarza psychiatry.

• Lekarz rodzinny - pomoże przy przejściowych problemach ze snem trwających poniżej miesiąca i może skierować na badania, aby wykluczyć inne choroby jako przyczynę dolegliwości. Może przepisać delikatne leki nasenne.
• Psychoterapeuta - jeżeli przyczyny bezsenności są psychiczne np. stres, psychoterapeuta może pomóc je rozwiązać za pomocą terapii.
• Lekarz psychiatra - należy się do niego udać jeżeli dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas, co najmniej miesiąc. Psychoterapeuta może przepisać silniejsze leki nasenne.

Domowe sposoby na bezsenność

Problemy ze snem często ustępują po zmianie nawyków i stworzeniu rutyny. Poniżej wypisano sposoby, które mogą ułatwić zasypianie i utrzymanie snu.

• Postaraj się, aby Twoja sypialnia była zaciemniona, cicha i miała odpowiednią temperaturę
• Czynniki takie jak zbyt wysoka lub niska temperatura, światło, niewygodny materac lub poduszka mogą wpływać na zaburzenia snu.
• Wstawaj i kładź się spać o tej samej porze
• Wspieraj swój biologiczny zegar tworząc rutynę snu. Staraj się nie odsypiać i wstawaj o tej samej porze nawet po źle przespanej nocy. Pomoże Ci to utrzymać właściwy rytm okołodobowy.
• Nie patrz w ekran co najmniej godzinę przed snem
• Telefony, komputery i telewizory emitują niebieskie światło, które hamuje produkcję melatoniny i utrudnia zaśnięcie. Zamiast tego, postaraj się słuchać spokojnej muzyki lub czytać książkę.
• Unikaj pobudzających czynności tuż przed snem
• Czynności takie jak praca, emocjonalne rozmowy, czy sprawdzanie wiadomości na social media mogą pobudzić mózg. Postaraj się poczekać z nimi do rana.

Czego unikać?

• Picie dużej ilości płynów przed snem
• Unikanie picia przed pójściem spać pomoże Ci uniknąć nocnych wizyt w toalecie.
• Alkohol
• Alkohol zaburza fazy snu, co sprawia że organizm nie regeneruje się podczas spoczynku.
• Ciężkie wieczorne posiłki
• Staraj się unikać ciężkich posiłków pod koniec dnia, a w szczególności na 2 - 3 godziny przed pójściem spać. Długi proces trawienie może znacznie obniżyć jakoś snu.
• Kofeina

Ponadto zaleca się wstrzymanie od picia napojów z kofeiną takich jak kawa, herbata i cola na 6 godzin przed pójściem spać. Jeżeli przed pójściem spać odczuwasz stres, warto wypróbować techniki relaksacyjne takie jak:

• Progresywna relaksacja mięśni
• Medytacja
• Aplikacje na telefon wprowadzające w stan relaksacji np. Calm (ważne jednak aby nie patrzeć zbyt długo w ekran)
• Relaksujące ćwiczenia oddechowe
• Stworzenie własnego “rytuału zasypiania”

Bardzo ważne jest, aby łóżko kojarzyło się ze snem, a nie z bezsennością. Poniżej wypisano kilka sposobów, które pomogą postrzegać łóżko i sypialnie jako miejsce odpoczynku.

• Używaj sypialni wyłącznie do spania i czynności intymnych - staraj się nie pracować z łóżka oraz nie oglądać w nim filmów. Jeżeli nie masz dostępu do salonu, postaraj się wyznaczyć część sypialni jako stanowisko pracy. Dzięki temu, po położeniu się do łóżka Twoje ciało odbierze sygnał o zbliżającym się odpoczynku.
• Pozbądź się zegarów z sypialni - obserwowanie upływu czasu podczas problemów z zasypianiem może powodować niepokój.
• Wstań z łóżka, jeżeli nie możesz zasnąć - zamiast się zamartwiać i przewracać z boku na bok, wyjdź z łóżka i zrób coś relaksującego np. poczytaj książkę lub weź kąpiel. Wróć do łóżka gdy zaczniesz odczuwać senność.

Tak, w euroClinix tabletki na bezsenność są dostępne do kupienia online. W naszej ofercie posiadamy tabletki Melatoniny (Circadin). Wystarczy wypełnić internetowy formularz medyczny, który następnie zostanie zaakceptowany przez lekarza, który przepisze lek. Następnie tabletki zostaną wysłane na wskazany adres.