Zaloguj się, aby zarządzać swoim kontem.
Półpasiec to choroba wywoływana przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (Human Herpesvirus-3 – HHV-3). Jej najbardziej charakterystycznymi objawami są bolesne pęcherzyki, które zazwyczaj pojawiają się tylko po jednej stronie ciała. Na rozwój dolegliwości narażone są przede wszystkim osoby dorosłe z osłabionym układem odpornościowym, które w przeszłości chorowały na ospę. Półpasiec jest chorobą zakaźną - do zarażenia może dojść drogą kropelkową.
Półpasiec to choroba zakaźna wywoływana przez Human Herpesvirus-3, czyli ten sam wirus, który odpowiedzialny jest za rozwój ospy wietrznej. Po wyleczeniu zmian skórnych, wirus pozostaje w organizmie - bytuje on w formie uśpionej w komórkach zwojowych korzeni grzbietowych i zwojach nerwów czaszkowych. W rzadkich przypadkach dochodzi do jego reaktywacji, co skutkuje rozwojem półpaśca.
Nazwa dolegliwości (pół-pasiec) wynika z tego, że w większości przypadków objawy choroby pojawiają się tylko na jednej stronie ciała i nie przekraczają środkowej linii tułowia, a dodatkowo zlokalizowane są zazwyczaj w okolicach nerwów międzyżebrowych.
Na rozwój półpaśca narażone są wszystkie osoby, które w przeszłości chorowały na ospę wietrzną (niezależnie od tego czy miała ona łagodny czy ciężki przebieg). Ryzyko wzrasta w przypadku osób cierpiących na choroby układu immunologicznego oraz tych, które przekroczyły 65. r życia.
Herpes virus varicella, w skrócie HHV-3 (dawniej varicella zoster virus, VZV) to w tłumaczeniu na język polski wirus ospy wietrznej i półpaśca. Ten sam patogen odpowiedzialny jest za rozwój obu wymienionych dolegliwości. Ospa doświadczana jest zazwyczaj przy pierwszym kontakcie z wirusem (najczęściej w wieku dziecięcym), z kolei półpasiec rozwija się wtedy, gdy na skutek różnych czynników dochodzi do reaktywacji wirusa.
Wyróżniamy kilka typów półpaśca:
W skali światowej liczba chorych na półpasiec wynosi 1,2-3,4 na 1000 pacjentów rocznie. Liczba zachorowań wzrasta wraz z wiekiem – wśród osób po 65. roku życia zapadalność wynosi 3,9–11,8 na 1000 osób rocznie. W Stanach Zjednoczonych co roku diagnozuje się około milion przypadków zachorowań na półpasiec (choroba dotyka zatem około 0.26% społeczeństwa).
Za rozwój dolegliwości odpowiedzialny jest wirus ospy i półpaśca – z ang. herpes virus varicella, HHV-3 (dawniej varicella zoster virus, VZV). Osoby, które przeszły ospę wietrzną (czyli zakażenie pierwotne) pozostają nosicielami wirusa, który jednak przez większość życia przebywa w formie utajonej w zwojach nerwów czaszkowych i komórkach zwojowych korzeni grzbietowych (tzw. latencja wirusa). Do rozwoju półpaśca dochodzi na skutek reaktywacji wirusa.
Dokładne przyczyny reaktywacji HHV-3 nie są do końca znane. Zaobserwowano jednak, że rozwój choroby jest nierozerwalnie powiązany z zaburzeniami układu immunologicznego. Spadek odporności może być rezultatem:
Półpasiec występuje jedynie u pacjentów, którzy w przeszłości przechodzili ospę wietrzną, rzadziej u osób, które jedynie przeszły szczepienie przeciwko ospie.
Najczęściej do zarażenie dochodzi drogą kropelkową. Osoby chore na ospę wietrzną lub półpaśca mogą zakazić wirusem ludzi, którzy nigdy nie mieli wcześniej styczności z HHV-3. Może to nastąpić na przykład podczas rozmowy, kichania czy dzielenia naczyń.
Zmiany skórne najczęściej pojawiają się w obrębie tułowia i głowy. Zazwyczaj występują tylko po jednej stronie ciała i nie przekraczają jego środkowej linii. Mogą one także wykwitać w obrębie błon śluzowych i kończyn, zdarza się to jednak rzadziej.
W około 70 - 80% przypadków pacjenci odczuwają ból, pieczenie, pulsowanie, świąd, kłucie lub mrowienie obszaru skóry, na którym wkrótce mają pojawić się zmiany skórne. Zazwyczaj dolegliwości te doświadczane są na około 3 - 4 doby przed uwidocznieniem się pęcherzy i czasami mogą utrzymywać się jeszcze kilka dni po ich zagojeniu. Ponadto pacjenci mogą doświadczać objawów grypopodobnych - bólów głowy, podwyższonej temperatury, gorączki i ogólnego złego samopoczucia.
Półpasiec nie zawsze przebiega według opisanego powyżej schematu. Czasami może przybrać inne postaci kliniczne, takie jak:
Półpasiec to dosyć ciężka choroba mogąca wywoływać wiele (czasem niebezpiecznych dla zdrowia powikłań). Jedną z najczęstszych komplikacji jest nerwoból poherpetyczny, czyli długotrwały lub nawracający ból neuropatyczny. Szacuje się, że występuje on u około 20 – 50% pacjentów, częściej dotyczy osób w podeszłym wieku. Inną częstą dolegliwością jest świąd poherpetyczny, który może doskwierać nawet przez wiele miesięcy po zagojeniu zmian skórnych. Czasami występuje on samodzielnie, jednak w wielu przypadkach towarzyszy neurobólom. Innymi stosunkowo częstymi komplikacjami są blizny i przebarwienia, które pozostają po zabliźnieniu pęcherzy i owrzodzeń.
Innymi możliwymi komplikacjami są:
Ponadto komplikacjami półpaśca ocznego mogą być:
Półpasiec jest szczególnie niebezpieczny dla osób cierpiących na zaburzenia układu odpornościowego. W niektórych przypadkach (zwłaszcza w przypadku zaniedbania leczenia) może dojść do komplikacji zagrażających życiu.
Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych z powodu półpaśca umiera około 100 osób rocznie. W Polsce śmiertelność z powodu zakażenia wirusem HHV-3 wynosi od jednego do kilku pacjentów na rok.
W leczeniu półpaśca wykorzystywane są leki o działaniu przeciwwirusowym, najczęściej acyclowir, który może być stosowany zarówno przez dzieci, jak i osoby dorosłe. Pacjentom po 18. roku życia lekarz może także zalecić walacyklowir (Valtrex) lub famcyklowir (Famvir).
W leczeniu półpaśca odradzane jest stosowanie jakichkolwiek preparatów miejscowych. Wyjątek stanowi maść z acyklowirem, która zalecana jest przy zmianach zlokalizowanych w obrębie oczu
Acyklowir najczęściej stosuje się w formie doustnej. Zaleca się zażywać 4 tabletki dziennie o dawce 20 mg na kilogram. Maksymalna pojedyncza doza wynosi 800 mg. Jeśli pacjent doświadcza półpaśca błon śluzowych (zwłaszcza oczu) lub cierpi na zaburzenia odporności, lek podaje się dożylnie (dawka 30 mg/kg mc./24 h, co 8 h). Po zaobserwowaniu poprawy można przejść na leczenie doustne.
Kurację należy wdrożyć niezwłocznie po zaobserwowaniu pierwszych objawów - farmakoterapia jest najskuteczniejsza, gdy rozpocznie się ją w ciągu 72 od chwili rozpoczęcia choroby. W takim przypadku najczęściej po upływie 2 - 3 dni nie pojawiają się już nowe zmiany skórne.
Hospitalizacja i dożylne podawanie leku jest konieczne w przypadku dzieci:
Pobyt w szpitalu może być także zalecony w przypadku dorosłych pacjentów, u których standardowe leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów.
Nie marnuj swojego cennego czasu w poczekalni u lekarza. Zamów lek już dziś!
Wybierz lek,
dawkę i ilość
Wypełnij formularz
medyczny
Lekarz wystawi
receptę
Apteka wyśle
zamówienie